Tekst'ar'o de Esperant'o

Ĉapitr'o Unu'a

Nu, Eŭlalio, ĉu vi ek'vid'as i'o'n?

— Ne ankoraŭ, pa'nj'o.

— Kaj vi, Josefino, vi, kiu hav'as bon'a'j'n okul'o'j'n?

— Mi van'e ili'n mal'ferm'eg'as; mi vid'as neni'o'n, sinjor'in'o Helen'o.

— Mi esper'as, ke li ne preter'las'is la vagon'ar'o'n.

— Ne'kred'ebl'e: sur si'a depeŝ'o li skrib'is, ke li en'ir'as en vagon'o'n.

— Tamen, ek'kri'is koler'ton'e sinjor'in'o Helen'o, jam de du hor'o'j el'ir'is Ludovik'o kaj Andre'o. Sufiĉ'as tri kvar'on'o'j da hor'o por ir'i ĝis la fer'voj'o. Do, de long'a temp'o, ili dev'us est'i ĉi tie'n al'ven'int'a'j.

— Ver'ŝajn'e la vagon'ar'o mal'fru'iĝ'is. La tri vir'in'o'j, sinjor'in'o Linŝardo, ŝi'a bo'fil'in'o, kaj bo'kuz'in'o kompat'e akcept'it'a, star'ant'e mez'e de la blank'a voj'o, ten'ant'e si'a'j'n man'o'j'n super si'a'j okul'o'j kiel ŝirm'il'o'n, atent'eg'is sen'pacienc'e al la dezir'at'a vetur'il'o, kiu ne al'ven'is.

Ili atend'is la al'ven'o'n de kapitan'o Viktor'o, la du'a famili'a fil'o, kiu'n li'a patr'o Andre'o kaj li'a frat'o Ludovik'o est'is akcept'ont'a'j en la staci'dom'o.

— Fin'e, dir'is Eŭlalio, mi li'n do re'vid'os, post tiom da jar'o'j; ĉar mi li'n am'as ver'e kiel frat'o'n. Tamen, de mi'a edz'in'iĝ'o, mi ne hav'is okaz'o'n li'n nom'i per tiu amik'a nom'o.

— Ho, mi'a Viktor'o, sopir'is Josefino, kia feliĉ'o por mi, kiam mi vi'n kis'ad'os.

— Vi'a Viktor'o! Halt'u, knab'in'o, respond'is akr'e Helen'o. Ĉu mi vi'n gast'ig'is, kiam vi kuŝ'is sur la pavim'o, por ke vi post'e kun'pren'u mi'a'n fil'o'n? Al'ir'u do al la kuir'ej'o, kaj zorg'u, ke la serv'ist'in'o'j ne brul'ig'u la rost'aĵ'o'n.

Josefino konfuz'a el'ir'is, neni'o'n plu dir'int'e, sed profund'e ĉagren'iĝ'ant'a. Helen'o murmur'ant'e daŭr'ig'is:

— Mi esper'as, ke tiu mal'riĉ'ul'in'o ne halt'ig'os la antaŭ'e'n'ir'ad'o'n de mi'a'j projekt'o'j per ŝi'a am'o ne'efektiv'ig'ebl'a. Viktor'o est'as difin'it'a por la plej alt'a'j situaci'o'j. Sed mi kontraŭ'star'as, feliĉ'e. Se ŝi ne marŝ'os rekt'e, ŝi sci'os, ke mi kon'as rimed'o'j'n por mi'n obe'ig'i.

Fin'e, lac'a'j pro atend'o, Helen'o kaj Eŭlalio re'ven'is hejm'e'n, por observ'i la pret'ig'o'n de nutr'ig'ont'a tag'manĝ'o, kiu prepar'iĝ'is en la farm'o'dom'o por honor'i la kapitan'o'n. Tuj kiam sinjor'in'o Ludovik'o est'is en'ir'int'a, ŝi rapid'e supr'e'n'grimp'is al si'a ĉambr'ar'o, por vid'i ĉu ŝi'a nov'nask'it'o neni'o'n bezon'as. Pas'ant'e antaŭ la ĉambr'o de Josefino, kies pord'o rest'is mal'ferm'it'a, ŝi ek'vid'is la fraŭl'in'o'n genu'fleks'ant'a'n antaŭ si'a lit'o, plor'eg'ant'a'n. Kor'tuŝ'it'a pro kompat'o, ŝi al'proksim'iĝ'is. Tuŝ'et'ant'e ŝi'a'n ŝultr'o'n:

— Ĉu do ĉiam vi am'as li'n? ŝi demand'is.

— Ĉu tia demand'o est'as ebl'a! balbut'is la mal'feliĉ'ul'in'o, direkt'ant'e al si'a kuz'in'o larm'o'plen'a'j'n okul'o'j'n.

— Tamen vi dev'as kompren'i ...

— Cert'e mi kompren'as: kaj est'as ĵus tio, kio mi'n mort'ig'as.

— Silent'u: viŝ'u vi'a'j'n okul'o'j'n. Mi aŭd'as mi'a'n bo'patr'in'o'n.

Efektiv'e la voĉ'o mal'agrabl'a de Helen'o supr'e'n'flug'is tra la ŝtup'ar'o ĝis orel'o'j de la du jun'ul'in'o'j:

— Sed tiu anas'o est'os mult'e tro kuir'it'a! Ĉu vi mok'as mi'n, far'ant'e tia'n fajr'o'n, dum mi ne ĉe'est'as? Tamen mi send'is Josefinon ... Kaj, si'n klin'ant'e sur la man'apog'il'o'n de la ŝtup'ar'o, ŝi vok'is:

— Josefino, Josefino.

— Jen, jen, respond'is la mal'feliĉ'a knab'in'o, rapid'e mal'supr'e'n'ir'ant'e la ŝtup'o'j'n.

— Nu, ĉu vi kred'as. ke mi vi'n re'send'is antaŭ ne'long'e por plor'et'ad'i en vi'a ĉambr'o? Zorg'u do pri la tag'manĝ'o, dum mi prepar'os la manĝ'il'ar'o'n.

Josefino en'ir'is en la kuir'ej'o'n, unu el tiu'j vast'eg'a'j kuir'ej'o'j provinc'a'j, kia'j'n Pariz'an'o'j neniam kon'is. En la grand'a monument'a kamen'o, okup'ant'a la tut'a'n dekstr'a'n flank'o'n, flam'is klar'a fajr'o el branĉ'et'o'j, kiu or'um'is de bel'a flav'a kolor'o al'log'ant'a la kort'bird'o'j'n tra'pik'it'a'j'n ĉirkaŭ long'a tra'pik'il'o sen'halt'e turn'iĝ'ant'a. Mez'e de la ĉambr'o, tabl'eg'o el kverk'aĵ'o masiv'a est'is kovr'it'a de ĉiu'spec'a'j il'o'j; dum, sur la ali'a flank'o, kupr'a'j kaserol'o'j, korekt'e ord'ig'it'a'j sur sam'a lini'o, laŭ si'a grand'ec'o, hel'eg'e bril'is, frap'it'a'j de sun'a'j radi'o'j en'ir'ant'a'j tra la fenestr'o.

Eŭlalio, kiu enu'is, tut'e sol'a en si'a ĉambr'o, mal'supr'e'n'ir'is en la manĝ'o'ĉambr'o'n kun si'a infan'et'o, kiu'n ŝi mam'nutr'is. Ŝi rigard'is Helen'o'n prepar'ant'a'n la manĝ'il'ar'o'n:

— Ĉu mi pov'as vi'n help'i, pa'nj'o?

— Ne, fil'in'o mi'a, vi'n sufiĉ'e okup'as vi'a nask'it'o. Ĝi'n suĉ'ig'u, por ke ĝi ne ĝen'u ni'n, post kelk'e da temp'o. Nur tio'n oni pet'as de vi.

Sinjor'in'o Linŝardo daŭr'ig'is si'a'n labor'ad'o'n, viŝ'ant'e tre zorg'em'e unu post la ali'a la er'o'j'n de bel'eg'a fajenc'manĝ'il'ar'o el antikv'a fabrik'aĵ'o Rouen’a, kiu est'us pal'ig'int'a pro dezir'eg'o antikv'aĵ'ist'o'n. Jam mult'a'j kolekt'ant'o'j propon'is al Andre'o, por ĝi'n aĉet'i, ne'kred'ind'a'n mon'sum'o'n. Sed por neni'u prez'o tiu ĉi konsent'is ĝi'n for'las'i. Ĝi est'is famili'a memor'aĵ'o: kaj Linŝardoj, la plej potenc'a'j kultur'ig'ist'o'j de la land'o, est'is sufiĉ'e riĉ'a'j por pag'i al si tiu'n art'a'n sen'util'aĵ'o'n.

Ĝi'n oni el'ig'is nur por grand'a'j famili'a'j fest'o'j. Helen'o, kiu fid'is tre mal'mult'e al la lert'ec'o de si'a serv'ist'ar'o, pri ĝi pri'zorg'is mem, kaj ne toler'is, ke iu ĝi'n tuŝ'u.

La rest'aĵ'o est'is sam'epok'a. Mal'nov'a'j kest'eg'o'j, el'met'il'o'j, ŝrank'o'j, alt'a'j seĝ'o'j kun dors'apog'il'o'j masiv'a'j, tabl'o star'ant'a sur ses pied'o'j mez'e de la manĝ'ej'o, far'is mebl'ar'o'n, kiu ne est'us mal'ŝat'it'a en la Cluny’a hotel'o.

Eŭlalio rigard'is per okul'o mal'atent'a si'a'n bo'patr'in'o'n, kiu al'ir'is kaj el'ir'is, kiam subit'e ŝi dir'is:

— Sed vi erar'as, pa'nj'o, vi met'as nur ok manĝ'il'ar'o'j'n kiel kutim'e.

— Mi sci'as tio'n, kio'n mi far'as: mi ne bezon'as observ'o'j'n.

— Ho! ek'kri'is Eŭlalio, kiu subit'e kompren'is; vi ne kaŭz'os tia'n humil'ig'o'n al kompat'ind'a fraŭl'in'o, kiu tio'n ne merit'is.

— Mi vol'as al ŝi kompren'ig'i, ke ŝi dev'as si'n ten'i en taŭg'a lok'o, ke ŝi dev'as ne perfid'i la grand'a'j'n amik'aĵ'o'j'n al ŝi far'it'a'j'n de ni.

— Aŭskult'u, pa'nj'o, dir'is serioz'voĉ'e sinjor'in'o Ludovik'o; mi kred'as ke vi est'as mal'prav'a. Vi mal'ĝoj'ig'os famili'a'n fest'o'n. Viktor'o am'as mult'e Josefinon, si'a'n infan'ec'a'n amik'in'o'n: li koler'os kontraŭ vi. Ebl'e li postul'os, ke vi mem re'met'u la manĝ'il'ar'o'n de vi for'met'it'a'n. Vi bon'e sci'as, ke mi'a edz'o kaj pa'ĉj'o Andre'o opini'os kiel li. Do tia mal'bon'aĵ'o nur vi'n mal'util'os.

— Je Di'o! Est'as tamen ver'a tio, kio'n ŝi rakont'as kun si'a mien'o kviet'a, murmur'is Helen'o. Viktor'o est'as kapabl'a far'i tio'n, kio'n ŝi dir'as. Kiel ĉiam, Andre'o kaj Ludovik'o mi'n kontraŭ'batal'os. Nu, mi sub'met'iĝ'u, ĉar mi ne pov'as far'i ali'e.

Ŝi re'met'is sur la tabl'o'n la teler'o'n, kiu'n ŝi est'is for'met'int'a, kiam subit'e bru'a'j kri'o'j aŭd'iĝ'is. La tri infan'o'j de Eŭlalio al'kur'is en la ĉambr'o'n, kri'ant'e:

— Jen est'as ili, jen est'as!

— Fin'e, li do al'ven'as, ek'kri'is sinjor'in'o Linŝardo, kiu rapid'is al la pord'o, sekv'it'a de sinjor'in'o Ludovik'o kaj de Josefino, kies rigard'o tuj al'ir'is al kaleŝ'o rapid'e mal'supr'e'n'ir'ant'a la dekliv'o'n, kiu konduk'as al Prelongo, normand'a urb'et'o.

Apenaŭ la vetur'il'o halt'is, tuj el ĝi el'salt'is jun'a oficir'o, kiu si'n ĵet'is en la brak'o'j'n de Helen'o.

— Bon'a'n maten'o'n, pa'nj'o!

— Mi'a Viktor'o!

— Vi'a vizaĝ'o ne ŝanĝ'iĝ'is.

— Mi ne tiel parol'os pri la vi'a. Kiel ĝi est'as brun'ig'it'a!

— Ĉar nur en Afrik'o oni vid'as ver'a'n sun'o'n. Tie ĉi ĝi est'as kon'it'a nur fam'e.

— Nu, kaj mi'n? Ĉu oni ne kis'as mi'n? dir'is Eŭlalio.

— Sed kie do est'as Josefino? demand'is Viktor'o, kiam tiu kis'pluv'eg'o est'is iom kviet'ig'it'a.

— Mi mi'n ten'as tie ĉi, mal'antaŭ ĉiu'j ali'a'j, respond'is tim'em'e la fraŭl'in'o.

— Kaj vi ne ek'salt'as al mi'a kol'o! Tio est'as tre mal'afabl'a. Ĉu vi sci'as, ke vi far'iĝ'is tre'eg'e bel'a?

— Vi do tiel opini'as, sinjor'o Viktor'o, ŝi sopir'is, ruĝ'iĝ'ant'e pro plezur'o.

Tamen ŝi moder'iĝ'is: ĉar son'is ankoraŭ en ŝi'a'j orel'o'j la mal'just'a'j riproĉ'o'j de Helen'o.

Efektiv'e iu, kiu est'us dezir'int'a renkont'i vir'in'o'n pli bel'a'n ol Josefinon, est'us far'ont'a tre long'a'n voj'ir'o'n. Alt'kresk'a, mal'dik'tali'a, port'ant'e sen ĝen'o brust'o'n bel'form'a'n ne difekt'it'a'n de la korset'o, ŝi est'is, kiel oni dir'as en la land'o, bel'a pec'o da knab'in'o. Cert'e Viktor'o ne est'is la unu'a, kiu al ŝi tio'n dir'is; sed li est'is la sol'a, kiu'n ŝi aŭskult'is plezur'e.

— Nu, ĉu oni ne tag'manĝ'as? ek'kri'is gaj'e la jun'ul'o, en'ir'ant'e en la manĝ'o'ĉambr'o'n.

— Tuj; mi al'port'ig'as la manĝ'aĵ'o'n, dir'is sinjor'in'o Linŝardo.

Ĉiu'j sid'iĝ'is al la tabl'o. Helen'o kontent'eg'a, nur zorg'ant'e pri la vojaĝ'ant'o, li'n glut'ig'is, kvazaŭ ŝi vol'us li'n mort'ig'i per sen'digest'eg'o. Dum li plen'buŝ'e manĝ'eg'is, la jun'a oficir'o rakont'is si'a'j'n arm'ag'o'j'n. Josefino rav'eg'it'a, plen'ig'ant'e si'a'j'n okul'o'j'n de li'a vid'aĵ'o, si'a'j'n orel'o'j'n de la son'o de li'a voĉ'o, las'is sur si'a teler'o ĉio'n, kio'n oni met'is en ĝi'n. Pri Andre'o, Ludovik'o kaj Eŭlalio, ĉiu, pro ne'sam'a'j kaŭz'o'j, ne halt'ig'is Viktor'o'n parol'ant'a'n, kaj manĝ'is silent'e.

Dum la desert'o, kiam est'is mal'ŝtop'it'a la ĉampan'o, Ludovik'o si'n lev'is:

— Mi trink'as, li dir'is, por tiu, kiu'n oni nom'as tie ĉi la Prelonga hero'o, por la oficir'o kiu, malgraŭ si'a jun'aĝ'o, jam far'is si'n fam'a per tri'dek batal'o'j pere'ig'a'j por Arab'o'j, kaj kiu gajn'is per si'a ne'venk'ebl'a mal'tim'eg'o, tiu'n stel'o'n de kuraĝ'ul'o'j, kiu bril'as sur li'a brust'o.

— Ha! frat'et'o, ek'kri'is la vojaĝ'ant'o, trem'et'ant'e pro kor'tuŝ'ec'o kaj plezur'o; vi tia'manier'e mi'n perfid'e ek'kapt'as! Sed, atent'u: mi bon'e sci'os re'don'i mon'er'et'o'j'n inter'ŝanĝ'e de vi'a mon'er'eg'o.

Si'n lev'ant'e si'a'vic'e:

— Mi trink'as por la honest'a vir'o, kiu'n li'a'j sam'land'an'o'j elekt'is kiel si'a'n reprezent'ant'o'n, por tiu, kiu'n ili vol'is special'e disting'i, al'lig'ant'e al li'a buton'tru'o la honor'a'n insign'o'n, por tiu unu'vort'e, kies mi est'as fier'a est'i fil'o.

— Nu, Viktor'o, balbut'is sinjor'o Linŝardo, ne dir'u petol'aĵ'o'j'n. Vi bon'e sci'as, ke sen vi'a frat'o neniam mi est'us ricev'int'a tiu'n orden'o'n.

— Atend'u do, pa'ĉj'o, mi ne fin'is. Kaj mi trink'as ankaŭ por tiu modest'a frat'o, por tiu sen'lac'a labor'ant'o, kiu sci'is supr'e'n'ir'ig'i la kultur'art'o'n ĝis scienc'a alt'ec'o, kaj kiu, malgraŭ ne'protest'ebl'a'j serv'o'j, don'it'a'j al si'a patr'uj'o, kiel re'kompens'o'n nur dezir'is la sen'fam'o'n.

Tiam la entuziasm'o far'iĝ'is ne'rakont'ebl'a. Ĉiu si'n lev'is, kis'ad'is si'a'n najbar'o'n. Fin'e Eŭlalio romp'is la reciprok'a'n ekscit'iĝ'o'n, dir'ant'e per voĉ'o iom mal'rapid'a:

— Oni ir'u en la ĝarden'o'n por trink'i kaf'o'n. Oni sufok'iĝ'as tie ĉi.

— Bon'eg'a ide'o, ek'kri'is Viktor'o. Mi tiel oft'e tend'ar'is en plen'a aer'o, ke mi mal'bon'e spir'as, kiam mi est'as en'ferm'it'a.

La tut'a famili'o mal'supr'e'n'ir'is al laŭb'o, kiu border'ig'as la voj'o'n.

Post kelk'a'j minut'o'j, serv'ist'in'o met'is sur kamp'ar'a'n tabl'o'n grand'a'n kaf'uj'o'n fum'ant'a'n.

De kvar'on'o da hor'o, Linŝardoj tie sid'is: la vir'o'j fum'is pip'o'j'n, trink'et'ant'e si'a'n kaf'o'n. La vir'in'o'j, mal'plen'ig'int'e si'a'j'n tas'o'j'n suĉ'is suker'er'o'j'n de brand'o sorb'it'a'j'n, kiam kap'o vest'it'a de pastr'a ĉapel'o aper'is supr'e de la branĉ'o'bar'il'o.

— Sed tio est'as sinjor'o paroĥ'estr'o, ek'kri'is la kapitan'o. En'ir'u do, sinjor'o Benojto, al'ir'u do. Mi esper'as, ke vi trink'os kaf'tas'o'n kun ni.

— Viktor'o! mi'a brav'a knab'o, jen est'as vi! Vi do est'as re'ven'int'a? Sed oni neni'o'n dir'is al mi pri tio.

— Mi pet'is liber'temp'o'n por re'san'iĝ'o.

— Ĉu vi est'is vund'it'a? murmur'is la mal'jun'a pastr'o, ĉagren'e kor'tuŝ'it'a.

— Ho! ne'grav'aĵ'o! Kugl'o, kiu tuŝ'et'is mi'a'n ŝultr'o'n. Konfidenci'e, tio est'is nur pretekst'o. Mi dezir'eg'is re'vid'i mi'a'n famili'o'n kaj mi'a'j'n amik'o'j'n. Vi sci'as, ke inter ili mi kalkul'as vi'n, sinjor'o paroĥ'estr'o.

— Ho, jes, mi tio'n sci'as. Ha! mi'a infan'o ... pardon'u, mi vol'is dir'i: kapitan'o.

— Daŭr'ig'u do, sinjor'o Benojto; ne ĝen'u vi'n. Dir'u, al'don'is la jun'ul'o kun malic'a rid'et'o, ĉu vi ĉiam fanatik'e fiŝ'kapt'as per hok'faden'o?

— Ho, ne! Kiam unu'foj'e oni evit'is la dron'ig'o'n, oni ne re'komenc'as plu. Vi ne tie ĉi ĉe'est'is por mi'n for'met'i el la mort'o: pro tio, mi promes'is al Di'o, ke neniam plu mi tuŝ'os fiŝ'hok'o'n. Mi ne forges'is, kiel kuraĝ'e vi risk'is vi'a'n viv'o'n por sav'i la mi'a'n. Neni'u tag'o pas'is, en kiu mi ne preĝ'is la Super'a'n Majstr'o'n, por ke al vi Li don'u si'a'n potenc'a'n protekt'o'n. Mi vid'as, ke Li mi'n aŭskult'is. Kun kia kor'tuŝ'ec'o, kia admir'o, mi pens'e part'o'pren'is vi'a'j'n venk'aĵ'o'j'n. Kiam mi leg'is, en la ĵurnal'o, la artikol'o'j'n, en kiu'j oni parol'is pri vi, ŝajn'is al mi, ke mi hav'as sub okul'o'j la rakont'o'n de unu el tiu'j grek'a'j aŭ roma'j hero'aĵ'o'j, kiu'j'n al ni kon'ig'is antikv'ec'o.

— Ho, sinjor'o Benojto, vi tro grand'ig'as.

— La modest'ec'o dec'as kun la kuraĝ'o, respond'is sentenc'e la abat'o, kiel ĝi dec'as kun la talent'o, li al'don'is, si'n turn'ant'e al Ludovik'o, kiu si'n klin'is. Ha! mi'a kar'a amik'o, li daŭr'ig'is, parol'ant'e al Andre'o, vi pov'as konfes'i, ke vi est'as ŝanc'em'a. Ĉar, kiam eĉ oni ne parol'us pri vi, kiu al'ven'is al situaci'o, kiu'n neniam vi est'us rev'int'a dum vi'a jun'aĝ'o, ĉu vi ne hav'as du fil'o'j'n, kies ĉiu patr'o est'us rajt'e fier'a?

— Kaj li'a'j'n ge'nep'o'j'n, kiu'j est'as bel'a'j kiel amor'o'j, inter'romp'is Eŭlalio, kaj kiu'j li'n am'eg'as kiel la bon'a'n Di'o'n.

— Mi ĵus est'is tio'n dir'ont'a, daŭr'ig'is la mal'jun'a pastr'o. Pro tio, se iam iu demand'us mi'n: “Ĉu vi kon'as sur tiu ter'o vir'o'n feliĉ'a'n?” mi tuj respond'us sen'ŝancel'e: Andre'o Linŝardo.

— Nu, est'as ĵus tiom da prosper'o'j, kiu mi'n tim'ig'as. Mi dir'as, ke iam mi dev'os pag'i ĉio'n tio'n ĉi: kaj mi tim'as.

— Las'u do li'n trankvil'a, respond'is Helen'o sen'pacienc'a. Ĉu karakter'o simil'a al la li'a pov'as ĝu'i kviet'e la bon'aĵ'o'j'n est'ant'a'j'n? Vi vid'as, ke ĉio li'n favor'as: nu, ju pli li hav'as kaŭz'o'j'n por est'i ĝoj'a, des pli li ĉagren'iĝ'as.

— Sinjor'o paroĥ'estr'o, al'don'is melankoli'e la mastr'o, antaŭ ne'long'e, dum la tag'manĝ'o, mi pren'is el la desert'o pom'o'n supr'aĵ'e bel'eg'a'n. Kiam ĝi est'is mal'ferm'it'a, mi trov'is verm'o'n, kiu manĝ'et'is ĝi'a'n kor'o'n. Mi kred'as, ke en la mond'o trov'iĝ'as mult'a'j hom'o'j, kiu'j simil'as tiu'n pom'o'n.

Helen'o direkt'is al si'a edz'o rigard'o'n tiel akr'a'n, ke tiu ĉi mal'lev'is la okul'o'j'n kaj silent'is.

La temp'o pas'is: la abat'o ne for'ir'is. Fin'e, post kiam li est'is rigard'int'a la hor'o'n sur si'a larĝ'a arĝent'a poŝ'horloĝ'o:

— Jam la kvin'a, li dir'is. Neces'e est'as, ke mi for'kur'u. Mi hodiaŭ vesper'manĝ'as en la kastel'o. Mi tim'us al'ir'i nur kiam oni sid'iĝ'os al la tabl'o. Tia far'manier'o est'us ne'ĝentil'a.

— Kio'n oni far'as ĉe la markiz'o?

— Neni'o'n ekster'ordinar'a'n; la sam'a'j'n afer'o'j'n ol ĉiu'jar'e.

— Ĉu oni ĉiam ĉas'as la cerv'o'n?

— Ĉiam. Eĉ grand'a ĉas'o okaz'os en la proksim'a semajn'o. La tut'a'n nobel'ar'o'n ĉirkaŭ'ant'a'n oni al ĝi invit'is.

Dir'int'e tiu'j'n vort'o'j'n, la bon'a pastr'o pren'is si'a'n baston'o'n kaj si'a'n ĉapel'o'n, kaj ek'el'ir'is.

— Sinjor'o paroĥ'estr'o, dir'is Viktor'o, mi vi'n ek'konduk'as.

— Ne'util'e, kapitan'o, mi kon'as la voj'o'n.

— Ne insist'u; mi vol'as, ke tio far'iĝ'u.

La abat'o kompren'is, ke la jun'ul'o dezir'as parol'i kun li sekret'e. Li si'n klin'is.

— Sinjor'o Benojto, dir'is la fil'o Linŝardo, kiam, post kelk'a'j paŝ'o'j, ili trov'iĝ'is sol'a'j, ĉu vi kred'as, ke vi ŝuld'as al mi iom da dank'em'o?

— Vi bon'e sci'as, ke mi ne est'as mal'dank'a. Ho, jes, mi hav'as dank'ec'o'n. Mi pet'as de la ĉiel'o nur unu favor'o'n; ĝi est'as okaz'o, kiu ebl'ig'us, ke mi ĝi'n pruv'u.

— Tiu'n okaz'o'n mi al vi prezent'as.

— Parol'u: kio'n mi dev'os far'i.

— Neniu'n mal'facil'aĵ'o'n. Tamen, se vi sukces'os, est'os mi, kiu far'iĝ'os vi'a ŝuld'ant'o.

— Sed parol'u do: vi mi'n ig'as bol'ant'a.

— Invit'ig'u mi'n de la markiz'o al li'a cerv'a ĉas'o, en la semajn'o proksim'a.

La frunt'o de la paroĥ'estr'o mal'lum'iĝ'is. Li tre bon'e sci'is, ke afer'o'n tre mal'facil'e efektiv'ig'ebl'a'n Viktor'o al li komisi'is. Sed, ĉar li pov'is neni'o'n rifuz'i al si'a sav'int'o, li respond'is:

— Ne est'as facil'e: sed mi esper'as, ke mi sukces'os. Fid'u mi'n.

— Dank'e, sinjor'o paroĥ'estr'o, las'u mi'n vi'n kis'i. Kaj sinjor'o Benojto for'ir'is, tut'e mir'ig'it'a de tia ne'atend'it'a amik'aĵ'o. Dum li supr'e'n'ir'is paŝ'et'e la serpent'iĝ'ant'a'n voj'o'n, kiu konduk'as al la Prelonga kastel'o, la pi'a pastr'o al si re'dir'is:

— Nu, est'as tre mal'facil'a la komisi'o, kiu'n pet'as de mi tiu brav'a jun'ul'o. Fin'e, mi vid'os; Di'o mi'n inspir'os.

Apenaŭ li trans'ir'is la flank'a'n pord'et'o'n por pied'ir'ant'o'j, kiam hund'eg'o ĝoj'e ek'salt'is ĉirkaŭ li. La abat'o terur'it'a si'n'gard'em'e al'proksim'iĝ'is la mur'o'n, al'tir'ant'e al si'a'j krur'o'j la fald'o'j'n de si'a pastr'a vest'o.

— Ŝaf'o, ven'u ĉi tie'n, tuj; kaj las'u sinjor'o'n paroĥ'estr'o'n, ek'kri'is, el fenestr'o, rid'ant'a voĉ'o de jun'ul'in'o.

Uz'ant'e la halt'ig'a'n moment'o'n kaŭz'it'a'n de tiu inter'met'o, sinjor'o Benojto rapid'e en'ir'is en la vestibl'o'n.

La gast'o'j, kiu'j en tiu moment'o loĝ'is en la antikv'a kastel'o, est'is ne'mult'a'j. Krom la ge'kastel'mastr'o'j kaj Matildo, ili'a sol'a fil'in'o, trov'iĝ'is en la salon'o, en kiu'n penetr'is la abat'o, nur fraŭl'in'o de Savinako, ŝi'a intim'a amik'in'o, la jun'a duk'o Gaston'o de Blasano, kiu, de kvar jar'o'j, ven'is ĉiu'somer'e pas'ig'i en la kastel'o kelk'a'j'n semajn'o'j'n, fin'e la graf'o Frederik'o de Ruvezo, iam kun'lern'ant'o kun tiu last'a jun'ul'o, nun infanteri'a sub-leŭtenant'o, kiu, loĝ'ant'e en la Milianah’a garnizon'o, por la unu'a foj'o ven'is Prelongon.

— Ho, sinjor'o paroĥ'estr'o, vi, kiu est'as la akurat'ec'o mem, hodiaŭ preskaŭ mal'fru'iĝ'is.

— Sen'kulp'ig'u mi'n, vi'a markiz'a Moŝt'o: sed mi est'as tut'e kor'tuŝ'it'a.

— Kio do okaz'is? pet'is amik'em'e la markiz'in'o.

— Viktor'o re'ven'is, sinjor'in'o. Li ja est'as tre bel'a oficir'o. Pro tio, li'n re'vid'int'e, mi sent'is mi'n tiel feliĉ'a, ke mi preskaŭ forges'is la hor'o'n.

En tiu moment'o, lake'o mal'ferm'is la du'obl'a'n pord'o'n, kaj ek'kri'is per voĉ'o sonor'a:

— Ŝi'a markiz'in'a Moŝt'o est'as serv'it'a.

— Tiam, sinjor'o Benojto, daŭr'ig'is la markiz'in'o, kiam ĉiu est'is sid'ant'a, vi dir'is, ke tiu individu'o re'ven'is. Nu, tio ne prav'ig'as vi'a'n kor'tuŝ'ec'o'n.

— Di'o mi'a, sinjor'in'o, oni ĉiam est'as feliĉ'a, re'vid'ant'e hero'o'n.

— Ho! hero'o est'as vort'o mult'e tro alt'rang'a. Ĉar fin'e, li ne est'as ras'a; li hav'as neniu'n titol'o'n. Kiam eĉ li est'us plen'um'int'a mirakl'o'j'n de kuraĝ'o, li ĉiam rest'os mal'nobel'a kaj hazard'a soldat'o.

— Sed est'as komenc'o por ĉio, respond'is naiv'e la abat'o.

Pro tiu'j vort'o'j, la ĉe'est'ant'o'j ne pov'is de'ten'i ek'rid'eg'o'n tuj halt'ig'it'a'n. Ek'parol'ant'e, la markiz'o ek'kri'is ĝoj'e:

— Je Di'o! sinjor'o paroĥ'estr'o est'as tut'e prav'a, mi'a kar'a Suzano. La marŝal'o Lefebvre, al kiu oni riproĉ'is li'a'n mank'o'n de pra'patr'o'j, respond'is: “Sed mi mem est'as pra'patr'o”.

— Ho, vi, Raŭl'o, se oni ne vi'n de'ten'us, vi est'us kapabl'a far'iĝ'i social'ist'o.

— Sed feliĉ'e vi pri'zorg'as pri tio, amik'in'o kar'eg'a. Tamen vi est'os dev'ig'at'a konsent'i kun mi la jen'o'n: Vilhelm'o de Prelongo, la kre'int'o de ni'a famili'o, est'is nur hazard'a soldat'o, kiam, dank’ al li'a'j hero'aĵ'o'j, Sankt'a-Ludovik'o li'n rimark'is kaj al li don'is nobel'ec'a'j'n leter'o'j'n.

— Di'o mi'a, mi tio'n akcept'as: kie'n vi dezir'as al'ven'i?

— Al tio. La iam'a Vilhelm'o komenc'is antaŭ ses jar'cent'o'j; ebl'e Viktor'o komenc'as hodiaŭ. Ja ekzist'as diferenc'o nur inter dat'o'j. Do vi bon'e vid'as, ke sinjor'o paroĥ'estr'o est'as prav'a.

La du jun'ul'o'j, kiu'j sid'is ĉe la tabl'o de la markiz'in'o, fund'kor'e opini'is, ke sinjor'o de Prelongo montr'iĝ'as iom paradoks'a. Sed ili hav'is tro delikat'a'n ĝentil'ec'o'n por kontraŭ'batal'i la mastr'o'n en li'a hejm'o. Do la okaz'int'aĵ'o ne daŭr'is; kaj la inter'babil'ad'o, far'iĝ'int'e ĝeneral'a, si'n turn'is al ali'a'j tem'o'j.

Dum la kaf'trink'o, kiu okaz'is sur la teras'o, la abat'o, kiu ne for'las'is si'a'n ide'o'n, kaj kiu kred'is, ke Raŭl'o far'iĝ'os por li firm'a apog'o, re'komenc'is la atak'o'n.

— Mi kred'as, ke vi mult'e li'n am'as: ĉu mi erar'as? li dir'is al la markiz'o.

— Kiu'n do?

— Sed Viktor'o'n.

— Ha, jes: nu, vi ankoraŭ pens'as al li. Cert'e mi am'as tiu'n jun'ul'o'n. Unu'e, li est'as brav'ul'o; du'e, mi zorg'is pri li antaŭ kelk'a temp'o: kaj se li hodiaŭ est'as al'ven'int'a al bril'a situaci'o, li al mi ĝi'n iom ŝuld'as.

— Ho, al vi, respond'is la markiz'in'o. Vi forges'as tiu'n memor'ind'a'n vojaĝ'o'n en Parizon, kiam la ministr'o ĵus al vi rimark'ig'is, ke tiu Condé’a ĝerm'o neniel bezon'is vi'a'n protekt'o'n.

La Raŭl'a vizaĝ'o kun'tir'iĝ'is. Li'a edz'in'o alud'is far'iĝ'o'n, kiu'n li ne am'is re'memor'iĝ'i. Do, por ŝanĝ'i la inter'parol'ad'o'n:

— Ĉu vi'a'j invit'o'j est'as ĉiu'j send'it'a'j? li dir'is.

— Jes, ĉiu'j proksim'um'e: ĉar oni re'trov'as ĉiam iu'n forges'it'a'n. Feliĉ'e mi hav'as ankoraŭ tut'a'n semajn'o'n antaŭ mi.

La paroĥ'estr'o sent'is, ke la psikologi'a moment'o al'proksim'iĝ'as. La mal'feliĉ'ul'o ŝajn'is sid'i sur dorn'o'j. Li lev'iĝ'is, re'sid'iĝ'is, el'tir'is si'a'n naz'tuk'o'n, ĝi'n re'met'is en si'a'n poŝ'o'n, ne ĝi'n uz'int'e.

Fraŭl'in'o de Prelongo rimark'is li'a'n mal'trankvil'ec'o'n. Ŝi dir'is rid'ant'e:

— Kio'n do vi hav'as tiu'vesper'e, sinjor'o paroĥ'estr'o? Mi est'as cert'a, ke Sankt'a-Laŭrento sur si'a krad'o est'is pli kviet'a ol vi.

— Ha! fraŭl'in'o, Sankt'a-Laŭrento est'is sub'ten'it'a de la Di'a help'o, kaj li ne bezon'is, kiel mi, pet'i de sinjor'in'o vi'a patr'in'o favor'o'n tia'n, ke mi tre tim'as rifuz'o'n.

— Vi mi'n tre fort'e intrig'as. Ĉu mi pov'us sci'i tio'n, kio'n vi dezir'as, por ke mi far'iĝ'u vi'a advokat'in'o.

— Fraŭl'in'o, se vi konsent'as proces'i mi'a'n pet'o'n, ĝi de nun est'as gajn'it'a.

— Tamen neces'e est'as, ke mi ĝi'n kon'u.

— Nu, li dir'is mal'laŭt'e, mi fort'e dezir'us, ke oni send'u invit'o'n al Viktor'o.

Post tiu'j vort'o'j, la rid'em'a jun'ul'in'o far'iĝ'is subit'e tut'e glaci'a.

Ŝi respond'is per ton'o iom mal'afabl'a:

— Ho, sinjor'o paroĥ'estr'o, tio'n ne esper'u. Ĉar de nun mi est'as cert'a, ke mi perd'os mi'a'n temp'o'n kaj mi'a'j'n parol'o'j'n.

— Kio'n do vi mister'e konspir'as? ek'kri'is de mal'proksim'e la markiz'o, si'n turn'ant'e al si'a fil'in'o kaj al la mal'jun'a pastr'o.

— Patr'o mi'a, dir'is Matildo, si'n lev'ant'e, sinjor'o paroĥ'estr'o vol'us invit'ig'i al la ĉas'o ... diven'u kiu'n.

— Ĉu mi pov'as diven'i? Ebl'e unu el ni'a'j najbar'o'j.

— Ne ... sinjor'o'n Viktor'o'n.

— Nu, neniam mi est'us propr'a'mov'e tio'n pri'pens'int'a. Tamen mi opini'as, ke vi hav'as tre ŝat'ind'a'n ide'o'n, sinjor'o paroĥ'estr'o.

— Tiam, ĉu vi'a markiz'a Moŝt'o konsent'as? balbut'is la abat'o, kiu mal'facil'e kaŝ'is si'a'n ĝoj'o'n.

— Nu, amik'o mi'a, dir'is la markiz'in'o, ĉu ni pov'as postul'i, ke ni'a'j invit'it'o'j, kiu'j est'as ĉiu'j de la plej ver'a nobel'ec'o, kontakt'iĝ'u kun sen'titol'it'a kaj sen'pra'patr'a soldat'o? Laŭ vi, li est'as pra'patr'o; mi tio'n bon'vol'e konsent'as: tiam atend'u, antaŭ kiam vi far'iĝ'os li'a amik'o, ke li'a post'e'ul'ar'o hav'u ses'cent'jar'a'n ekzist'ad'o'n.

— Brav'e, sinjor'in'o, brav'e, inter'romp'is la duk'o de Blasano, kiu ĝis nun tim'is, ke est'us mal'diskret'a li'a inter'met'o en la parol'ad'o.

La markiz'o konfuz'a el'tir'is si'a'n flar'tabak'uj'o'n, kiu li'n util'is por, en embaras'ant'a'j situaci'o'j, don'i al li si'n'ten'ad'o'n.

Ĝi est'is mal'nov'a kaj sankt'a rest'aĵ'o, datum'ant'a de la XVIII^a jar'cent'o. La kovr'il'o konserv'is kelk'a'j'n post'sign'o'j'n de Watteau’a pentr'aĵ'o, difekt'it'a de la el'uz'o. Ĝi'n ĉirkaŭ'is or'a rond'aĵ'o, kiu iam en'hav'is diamant'o'j'n.

— La nobel'ec'o! li daŭr'ig'is, kiel parol'ant'e kun si. Nu, tiu tabak'uj'o ĝi'n reprezent'as. La Revoluci'o ĝi'n mal'kron'ig'is el ĝi'a diamant'a aŭreol'o; kaj la temp'o daŭr'ig'is ĝi'a'n ag'o'n, mal'pur'ig'ant'e ĝi'a'j'n kolor'o'j'n.

Tiu melankoli'a pri'pens'o ĵet'is mal'varm'aĵ'o'n inter la ĉe'est'ant'o'j. Plumb'a silent'o halt'ig'is subit'e la inter'parol'ad'o'n. Fin'e Matildo, por ĝi'n mal'aper'ig'i, unu'a ĝi'n romp'is.

— Sed, patr'o mi'a, ŝi dir'is, vi'a juvel'o est'as tre facil'e re'star'ig'ebl'a. Vi sci'as, ke mi'a'j profesor'o'j opini'as, ebl'e tro indulg'e, ke mi sufiĉ'e sukces'as la kopi'o'j'n de Watteau’aj pentr'aĵ'o'j. Prunt'u ĝi'n: kaj baldaŭ tiu'j difekt'aĵ'o'j tut'e mal'aper'os.

— Kiel vi vol'os, fil'in'o mi'a. Sed ne ĝi'n difekt'u; ĉar vi sci'as, ke por mi ĝi est'as kar'eg'a.

— Tamen, sinjor'in'o, re'komenc'is la paroĥ'estr'o, vi ne dir'is, kiu'n respond'o'n mi dev'as al'port'i al mi'a jun'a amik'o.

— Respond'u mal'tim'e la jen'o'n, ek'kri'is triumf'e la kastel'mastr'in'o: sufiĉ'as, ke tiu'j Linŝardoj est'as estr'o'j de la land'o; do ili ne pen'u en'ir'i perfid'e en la antikv'a'n Prelongan dom'eg'o'n kun la kaŝ'at'a dezir'o ĝi'n post'e potenc'i.

— Ho, vi'a markiz'in'a Moŝt'o, dolor'e sopir'is la abat'o, ĉu mi pov'as re'dir'i tia'n parol'o'n? La mal'feliĉ'a paroĥ'estr'o hav'is mien'o'n tiel ĉagren'it'a'n, ke fraŭl'in'o de Savinako, tuŝ'it'a de kompat'o, blov'is al li mal'laŭt'e:

— Respond'u, ke tio'n oni bedaŭr'as, sed ke ĉiu'j invit'kart'o'j est'as dis'don'it'a'j.

Tamen, aŭd'int'e la nom'o'n “Linŝardo”, sinjor'o de Ruvezo lev'is la orel'o'j'n:

— Pardon'u, sinjor'in'o, li dir'is, mi mult'e aŭd'is en Alĝerio pri oficir'o tiel nom'it'a.

— Sed tiu est'as li, est'as mi'a Viktor'o, murmur'is la paroĥ'estr'o.

— La kapitan'o Linŝardo! ek'kri'is la graf'o. Tiam, sinjor'in'o, permes'u, ke mi kun'met'as mi'a'j'n pet'o'j'n kun tiu'j de sinjor'o de Prelongo. La fam'o de tiu jun'a oficir'o est'as grand'eg'a. Mi ne kred'as est'i mal'ver'a profet'o, li'n montr'ant'e kiel unu el ni'a'j est'ont'a'j general'o'j. Vi sci'as, ke mi montr'iĝ'as tre fier'a kaj tre ĵaluz'a pri la nom'o, kiu est'as la mi'a; tamen mi dir'os: vir'o kiel la kapitan'o Linŝardo honor'as la dom'o'j'n, kiu'j li'n akcept'as: kaj inter ni'a'j nobel'a'j sinjor'in'o'j trov'iĝ'as neni'u, kiu ne est'us fier'a, li'n hav'ant'e kiel kavalir'o'n.

— Sed, sinjor'o, balbut'is la markiz'in'o tre konfuz'a, vi ŝancel'as mi'a'j'n decid'o'j'n. Neniam mi aŭd'is hom'o'n de ni'a societ'o parol'ant'a'n pri li per tiel entuziasm'a'j vort'o'j.

— Neniam oni est'as profet'o en si'a land'o, rimark'ig'is la abat'o.

— Tiam, amik'in'o kar'a, kio'n ni decid'as? pet'is Raŭl'o.

— Far'u tio'n, kio'n vi vol'os, sopir'is Suzano, kiu sent'is si'n venk'it'a.

Sen'prokrast'e leter'o est'is skrib'it'a. Oni ĝi'n komisi'is al la abat'o, kiu vol'is ĝi'n tuj'e for'port'i, ĉar li tim'is, ke la markiz'in'o ŝanĝ'os si'a'n decid'o'n.

La morgaŭ'a'n maten'o'n, dir'int'e si'a'n mes'o'n pli rapid'e ol kutim'e, sinjor'o Benojto frap'is sur la pord'o'n de Andre'o. Est'is Viktor'o mem, kiu ĝi'n mal'ferm'is.

— Venk'o! mi'a kar'a infan'o, ek'kri'is la paroĥ'estr'o, sving'ant'e triumf'e la dezir'it'a'n kart'o'n.

— Ĉu vi sukces'is?

— Leg'u mem.

— Ha! ek'kri'is la kapitan'o, pal'a pro kor'tuŝ'ec'o, vi est'as rimark'ind'a diplomati'ist'o.

— Ĉu vi kred'as?

— Mi eĉ al'don'os, ke ĉiu'j fortik'aĵ'o'j, kontraŭ kiu'j mi batal'is, est'is mal'pli mal'facil'e ek'kapt'ebl'a'j ol tiu paper'foli'et'o.

— Infan'o mi'a, murmur'is modest'e la bon'a pastr'o, est'as la Providenc'o, kiu ĉio'n far'is.

— Konfes'u, ke vi ĝi'n iom help'is.

— Ne, mi cert'ig'as. Ĝi evident'manier'e montr'iĝ'is, per'e de jun'a infanteri'a sub-leŭtenant'o, kiu'n cert'e vi kon'as, la graf'o de Ruvezo.

— Ja, dir'is Viktor'o serĉ'ad'ant'e en si'a memor'o, ŝajn'as, ke mi aŭd'is tiu'n nom'o'n ie.

— Nu, la markiz'in'o ŝancel'iĝ'is, pretekst'ant'e, ke vi ne est'as nobel'ul'o. Tiam tiu jun'a oficir'o parol'is pri vi tiel laŭd'eg'e, ke ŝi tuj ek'kri'is: Dum la afer'o est'as tia, ni dev'as li'n sen'ŝancel'e invit'i.

La paroĥ'estr'o mal'am'eg'is la mensog'o'n; kaj li don'is al Viktor'o tiu'n ne tut'e ver'a'n respond'o'n nur ĉar li traduk'is la impres'o'n de li sent'it'a'n, kred'ant'e, ke est'is entuziasm'o la konsent'o mal'kor'a de la markiz'in'o.

— Nun, li daŭr'ig'is, ĉar mi sukces'is mi'a'n komisi'o'n, ĉu mi est'us mal'diskret'a, pet'ant'e de vi, kial vi tiel dezir'as tiu'n invit'o'n?

— Neniel. Mi eĉ intenc'as dir'i al vi kelk'a'j'n vort'o'j'n pri tio, pet'ont'e konsil'o'n. Sed tiu pord'a sojl'o ne taŭg'as por inter'babil'ad'o. Ĉu vi pov'as don'i al mi kelk'a'j'n minut'o'j'n?

— La tut'a'n tag'o'n, se vi dezir'as. Mi dir'is mi'a'n mes'o'n. Ĉar ni est'as en semajn'o, mi hav'as ĝis vesper'o neniu'n okup'o'n.

— Nu, ni supr'e'n'ir'u el mi'a'n ĉambr'o'n. Tie neni'u ni'n ĝen'os.

La Viktor'a'n ĉambr'o'n apart'ig'is el tiu de Josefino mur'o sufiĉ'e dik'a: sed komunik'a pord'o iam ekzist'is inter la du ĉambr'o'j. De mult'a'j jar'o'j tiu pord'o est'is ferm'it'a, eĉ najl'it'a, kaj, sur ambaŭ flank'o'j, ĝi'n kaŝ'is mebl'o'j, por ke est'u ne'ebl'a ĝi'a mal'ferm'iĝ'o.

Pro la hieraŭ'a'j kor'tuŝ'ec'o'j, sufer'is la jun'ul'in'o fort'a'n kap'dolor'o'n. Ŝi pas'ig'is plor'ant'e pec'o'n de la nokt'o, kaj, ĉar la dorm'o ŝi'n venk'is nur dum la ek'maten'o, ŝi mal'fru'e el'lit'iĝ'is. Ŝi fin'is si'a'n vest'ad'o'n kaj ek'mal'ferm'is la pord'o'n por el'ir'i, kiam ŝi vid'is Viktor'o'n antaŭ'ir'ant'a'n la paroĥ'estr'o'n, kiu pas'is antaŭ ŝi. Rapid'e ŝi re'en'ir'is mal'antaŭ'e'n, re'ferm'is sen'bru'e la pord'o'n, sid'iĝ'is sur seĝ'o'n kaj ek'pens'is:

— Viktor'o kaj sinjor'o Benojto kun'e. Li li'n konduk'as al si'a ĉambr'o. Tre grav'a cert'e est'as la afer'o, kiu'n li baldaŭ rakont'os. Ebl'e mi ek'far'os tre kulp'a'n ag'o'n: sed, nu! mi vol'as sci'i.

Tre zorg'em'e ŝi for'met'is la tualet'tabl'o'n, kiu kaŝ'is la komunik'a'n pord'o'n, el'tir'is la ŝlos'il'o'n, kiu feliĉ'e trov'iĝ'is sur ŝi'a flank'o, al'proksim'ig'is si'a'n orel'o'n kontraŭ la serur'tru'o'n, kaj atend'is.

Al'ven'int'e en si'a'n hejm'o'n, Viktor'o prezent'is seĝ'o'n al la paroĥ'estr'o. Kiam ili ambaŭ sid'is,

— Ebl'e vi demand'is vi'n, li dir'is, pro kia cel'o mi labor'ad'is tiel persist'e, mi ĉiu'moment'e risk'is mi'a'n viv'o'n tiel mal'tim'e, fin'e pro kia kaŭz'o mi vol'is, ke mi'a nom'o far'iĝ'u fam'a.

— Sed ĉiam mi pens'is, ke ĝi est'is pro glor'am'o ... pro nobl'a glor'am'o, al'don'is sinjor'o Benojto si'n re'pren'ant'e.

— Vi erar'as. La glor'am'o kuŝ'as nur flank'e: ja neni'u est'as pli modest'a ol mi. Ne, al'don'is laŭt'eg'e la kapitan'o, ĝi ne est'as pro glor'am'o, sed pro vir'in'am'o.

— Pro vir'in'am'o! ripet'is la mal'jun'a pastr'o mir'ant'a.

— Jes. De mult'a'j jar'o'j, mi sekret'e kaj fund'kor'e am'eg'as la plej bel'a'n, la plej ĉast'a'n, la plej perfekt'a'n jun'ul'in'o'n, kiu'n la ter'o ĝis nun port'is. Sed est'as aŭ prefer'e est'is inter ni social'a inter'spac'o tiel vast'eg'a, ke tia rev'o, en tiu epok'o, est'is rajt'e konsider'ind'a kiel la plej ne'kurac'ebl'a frenez'aĵ'o. Nu, tiu'n inter'spac'o'n mi ĵur'is, ke mi mal'aper'ig'os. Hodiaŭ mi kred'as, ke mi sukces'is.

— Tiu'n jun'ul'in'o'n ĉu mi kon'as? inter'romp'is naiv'e la bon'a paroĥ'estr'o.

— Nu, ek'kri'is Viktor'o, koler'et'a pri tia spirit'mal'rapid'ec'o, ĉu vi ne diven'is, ke mi parol'as pri fraŭl'in'o de Prelongo?

— Pri Matildo, pri la fil'in'o de la markiz'o?

— Jes, pri ŝi, sinjor'o paroĥ'estr'o. Ĉar mi ne pov'is ŝi'n mal'supr'e'n'ir'ig'i ĝis mi, mi vol'is mi'n supr'e'n'ir'ig'i ĝis ŝi. Mi elekt'is la milit'a'n profesi'o'n ne inklin'e, kred'u mi'n, sed kalkul'e. Ĉar la glav'o nobel'ig'as. Ĝi sol'a est'as ind'a por lok'i vir'o'n kiel mi'n, sen'titol'it'a'n kaj sen'pra'patr'a'n, sur la sam'a'n social'a'n rang'o'n ol la id'in'o'n de antikv'a'j fer'arm'it'a'j hero'o'j. Ĉu vi opini'as, ke mi est'is mal'prav'a?

— Mi tio'n ne dir'as: ĉar kontraŭ'e ... Subit'e la abat'o'n inter'romp'is mal'sonor'a bru'o, kaŭz'it'a de pez'a objekt'o fal'ant'a en la apud'a ĉambr'o.

— Daŭr'ig'u, sinjor'o Benojto; neni'o grav'a. Kred'ebl'e mebl'o, kiu'n serv'ist'in'o mastr'um'ant'e fal'ig'is. Vi dir'is: kontraŭ'e ...

— Ha, jes: mi dir'is kontraŭ'e la markiz'o vi'n mult'e ŝat'as: ebl'e la markiz'in'o montr'iĝ'os mal'pli konsent'em'a, pro vi'a nom'o, kiu'n ŝi trov'as tro ... kiel mi dir'us?

— Dir'u la vort'o'n sen'vest'it'a'n ... tro mal'nobel'a'n.

— Jes, la vort'o est'as ĝust'a: sed ili tim'is vi'n ĉagren'i. Do nur vi'a nom'o mal'plaĉ'as al ŝi; ĉar ŝi dezir'as por si'a fil'in'o titol'it'a'n edz'o'n. Sed mi est'as konvink'at'a ke, fund'e de ŝi'a anim'o, vi'a'j ind'o'j mult'e ŝi'n al'log'is; sed tio'n ŝi ne vol'as konfes'i. Pri Matildo ...

— Pri Matildo ..., ripet'is Viktor'o kor'tuŝ'e, si'n klin'ant'e al la lip'o'j de la mal'jun'a pastr'o, kvazaŭ li vol'us diven'i parol'o'j'n antaŭ kiam ili el'ir'os.

— Ho! la ĉarm'a infan'in'o est'as tro virt'a, tro pi'a kaj precip'e tro bon'e eduk'it'a por mal'konsent'i edz'in'ig'o'n, kiu'n dezir'us ŝi'a'j ge'patr'o'j.

— Tiam vi konsil'as, ke mi risk'u mi'a'n pet'o'n?

— Tut'e. Mi est'as cert'a, ke ge'sinjor'o'j de Prelongo inter si ĝi'n diskut'os; sed fin'e ili ambaŭ ĝi'n akcept'os. Kaj ili est'us prav'a'j; ĉar ili mal'facil'e trov'us bo'fil'o'n, kiel vi'n. Pri vi, mi'a kar'a infan'o, las'u mi'n vi'n gratul'i pri vi'a elekt'o, kaj admir'i la intenc'o'j'n de la Providenc'o, kiu met'is tiu'n jun'ul'in'o'n sur la voj'o'n de vi'a viv'o, por ke ŝi far'iĝ'u tiu di'a stel'o, kiu jam vi'n direkt'is, kaj kiu vi'n post'e konduk'os al la plej bril'a est'ont'ec'o.

Post tiu parol'ad'fin'o, kiu ne est'us mal'taŭg'a en li'a preĝ'ej'a katedr'o, la bon'a paroĥ'estr'o si'n lev'is, mal'ferm'is la pord'o'n kaj el'ir'is, sku'ant'e si'a'j'n fingr'o'j'n ankoraŭ rigid'a'j'n pro la fortik'a man'prem'o, kiu'n Viktor'o al li don'is, kaj en kiu'n la jun'ul'o met'is si'a'n tut'kor'a'n dank'em'o'n.

Mal'supr'e'n'ir'int'e en la manĝ'o'ĉambr'o'n, la kapitan'o trov'is si'a'n patr'in'o'n, kiu dir'is iom mal'trankvil'e:

— Ĉu vi vid'is Josefinon, tiu'maten'e?

— Ne, pa'nj'o, ne ankoraŭ.

— Strang'e! Ŝi ne mal'supr'e'n'ir'is. Mi kred'is, ke ŝi babil'ad'is kun vi: pro tio mi ne mal'kviet'iĝ'is. Sed nun mi mir'as. Mi demand'as mi'n; kio'n tio signif'as?

— Se vi supr'e'n'ir'us al ŝi'a ĉambr'o?

— Vi est'as prav'a; mi ir'as al ĝi.

En tiu moment'o, la jun'ul'o sent'is trem'et'o'n tra'kur'ant'a'n tra li'a'j membr'o'j. Li re'memor'iĝ'is la mal'sonor'a'n bru'o'n, kiu inter'romp'is la abat'o'n. Kontraŭ'vol'e li tim'is.

Subit'e li aŭd'is la voĉ'o'n de Helen'o kri'ant'a:

— Viktor'o, Viktor'o, tuj supr'e'n'ir'u.

Per tri salt'eg'o'j la jun'ul'o trov'iĝ'is supr'e, kaj en'ir'is en la ĉambr'o'n de si'a amik'in'et'o.

Ŝi kuŝ'is sur la lit'o, rigid'a. Ŝi'a vizaĝ'o sen'kolor'a hav'is la flav'a'n pal'ec'o'n de la kandel'eg'a vaks'o. Ŝi ten'is ankoraŭ en si'a'j krisp'iĝ'ant'a'j fingr'o'j mal'grand'a'n botel'et'o'n. Post long'a pen'ad'o, Viktor'o fin'e mal'ferm'is la man'o'n de la jun'ul'in'o. Al'proksim'ig'ant'e al la fenestr'o la botel'et'o'n el blu'a vitr'o, li leg'is tiu'n sur'skrib'aĵ'o'n: Laudanum de Sydenham.

— La mal'feliĉ'ul'in'o, li ek'kri'is, ŝi si'n venen'ig'is. La kapitan'o tiel oft'e trov'iĝ'is en antaŭ'posten'o'j, fund'e de la dezert'o, vid'ant'e ĉirkaŭ si si'a'j'n soldat'o'j'n, kiu'j fal'is mort'ant'a'j aŭ vund'it'a'j, ke li lern'is preskaŭ sen'vol'e iom da kurac'art'o. Ne ŝancel'iĝ'ant'e, li mal'ferm'et'is la korsaĵ'o'n de si'a kuz'in'o; post'e, apog'ant'e si'a'n orel'o'n sur ŝi'a'n brust'o'n:

— Ŝi viv'as ankoraŭ, li dir'is: ebl'e ŝi est'as re'viv'ig'ebl'a. Mi ek'kur'as por ven'ig'i la kurac'ist'o'n.

Kiam la jun'ul'in'o, kaŝ'it'a mal'antaŭ la pord'o, aŭd'is la konfes'o'n de tiu am'o, kiu'n ŝi suspekt'is, kvankam ŝi ne est'is cert'a pri ĝi, ŝi sent'is ke nub'o pas'as antaŭ ŝi'a'j okul'o'j; ŝi'a'j krur'o'j ŝancel'iĝ'is; ŝi fal'is. Sed, ĉar ŝi'a kap'o fort'eg'e frap'iĝ'is kontraŭ la tualet'tabl'o'n, la dolor'o rapid'e ŝi'n el'tir'is el ŝi'a sven'o. De'nov'e ŝi pen'is aŭskult'i; sed ŝi'a'j orel'o'j tiel zum'is, ke ŝi pov'is aŭd'i nur konfuz'a'n bru'o'n. Tiam ŝi lev'iĝ'is kun sovaĝ'a'j okul'o'j, kun ŝaŭm'o sur la buŝ'o, kun'prem'ant'e si'a'n brust'o'n per si'a'j brak'o'j en gest'o de ne'esprim'ebl'a dolor'o, murmur'ant'e tiu'n sol'a'n vort'o'n:

— Mort'i! mort'i! Antaŭ ok tag'o'j, pro ne'grav'a mal'san'aĵ'o, la kurac'ist'o al ŝi ordon'is laŭdan'um'it'a'j'n kataplasm'o'j'n. Ĉar ŝi'a mal'san'et'o ne daŭr'is, ŝi zorg'e met'is en si'a'n komod'o'n la mal'grand'a'n botel'et'o'n ankoraŭ tri'kvar'on'e plen'a'n.

Per aŭtomat'a ek'mov'o, ŝi ĝi'n pren'is, si'n ĵet'is sur si'a'n lit'o'n, kaj plen'gorĝ'e en'glut'is la mort'ig'a'n fluid'aĵ'o'n.

Kiam la doktor'o al'ven'is, li ĝentil'e el'ir'ig'is la kapitan'o'n kaj pet'is ke oni sen'vest'ig'u Josefinon. Post unu hor'o da energi'a'j frot'ad'o'j, li plezur'e konstat'is, ke de'nov'e la sang'o flu'as en la vejn'o'j de la jun'ul'in'o. Post'e, kiam, dank’ al potenc'a vom'il'o, li mal'plen'ig'is la stomak'o'n, li el'ir'is, dir'ant'e:

— La danĝer'o est'as nun tut'e for'pel'it'a: ŝi bezon'as nur iom da ripoz'o.

Dum la vesper'o, kiam Viktor'o supr'e'n'ir'is por si'n inform'i pri ŝi'a fart'o, la mal'esper'int'in'o est'is tut'e re'san'ig'it'a. Helen'o zorg'em'e observ'is la mal'san'ul'in'o'n, si'n mal'laŭt'e kulp'ig'ant'e: ĉar ŝi sent'is, ke ŝi'a'j hieraŭ'a'j mal'just'a'j riproĉ'o'j est'is ebl'a kaŭz'o de tiu pere'ig'a determin'o.

— Patr'in'o, dir'is la jun'ul'o, mi dezir'us dir'i unu vort'o'n al Josefino. Ĉu vi pov'us las'i ni'n sol'a'j? Sinjor'in'o Linŝardo, kiu, post tia'j far'iĝ'o'j, tim'is la sekv'o'j'n de tro intim'a parol'ad'o, daŭr'ig'is si'a'j'n al- kaj el'ir'ad'o'j'n tra la ĉambr'o, ŝajn'ant'e mastr'um'i ĉi tie kaj tie, kvazaŭ ŝi est'us neniel aŭd'int'a.

— Patr'in'o, ripet'is la kapitan'o laŭt'ig'ant'a si'a'n voĉ'o'n kaj sulk'ig'ant'a si'a'j'n brov'o'j'n, mi jam pet'is de vi, ke vi el'ir'u moment'e.

Kvankam tiu fraz'o ne est'is mal'ĝentil'a form'e, tamen ĝi'n ek'el'parol'is Viktor'o per tiu ordon'eg'ant'a ton'o al li kutim'a, kiu'n la neces'aĵ'o'j de la milit'a komand'ec'o ankoraŭ pli'grand'ig'is.

Helen'o eksperiment'e sci'is, ke oni ne kontraŭ'batal'as si'a'n fil'o'n: do ŝi sub'met'iĝ'is kaj el'ir'is.

— Mal'feliĉ'ul'in'o, dir'is la jun'ul'o, pren'ant'e la mal'san'ul'in'o'n en si'a'j brak'o'j, kial vi far'is tio'n?

— Mi trov'iĝ'is mal'antaŭ la pord'o; mi ĉio'n aŭd'is, ĉio'n kompren'is.

— Vi ĉio'n aŭd'is, ebl'e, sed kompren'is neni'o'n.

— Tamen ...

— Aŭskult'u, Jonjo: neniu'n vir'in'o'n mi am'is, krom vi; mi vi'n am'as ankoraŭ; mi vi'n am'os ĉiam. Kred'u mi'n kaj fid'u.

— Tamen vi dir'is al sinjor'o Benojto ...

— Mi dir'is al la paroĥ'estr'o tio'n, kio'n li dev'as kred'i. Vi kompren'as, ke pro tio mi hav'as motiv'o'j'n. Sed vi erar'as, imag'ant'e ke mi pens'as tio'n, kio'n mi al li rakont'is.

Kaj, ĉar la jun'ul'in'o mut'iĝ'is pro mir'o:

— Vi mi'n kon'as, kar'eg'a; vi mi'n vid'is ag'ant'a. Vi sci'as, ke ĉiam mi plen'um'as mi'a'j'n decid'o'j'n. Nu! en tiu moment'o, mi prov'as terur'a'n batal'o'n: de la sukces'o de ĝi de'pend'os mi'a est'ont'ec'o kaj kred'ebl'e la vi'a.

— Sed fin'e vi intenc'as edz'iĝ'i kun Matildo?

— Ebl'e.

— Ho, ek'kri'is Josefino plor'eg'ant'e, vid'i tia'n abomen'aĵ'o'n ne est'us kapabl'a mi'a kuraĝ'o. Cert'e mi ne pov'as vi'n mal'help'i: sed se iam vi edz'iĝ'os kun tiu fier'aĉ'ul'in'o, mi cert'ig'as, ke mi re'komenc'os mi'a'n mem'mort'ig'a'n prov'o'n.

— Josefino, vi al mi ek'ĵur'os sur la tomb'o'n de vi'a patr'o, ke de nun neniam vi al'vok'os la mort'o'n.

— Mi ne pov'as parol'i ĵur'o'n, kiu'n mi ne respekt'us. La jun'ul'o pren'is en si'a'j man'o'j la man'radik'o'j'n de la mal'feliĉ'ul'in'o, ili'n fortik'e prem'is, kaj, en'ir'ig'ant'e fund'e'n de ŝi'a'j okul'o'j si'a'n estr'a'n rigard'o'n, dir'is nur tiu'n vort'o'n:

— Mi postul'as.

— Viktor'o, mi'a estr'o, mi'a Di'o, mi far'os tio'n, kio'n vi vol'os, sopir'is la mal'san'ul'in'o, kiu ek'fal'et'is venk'it'a.

— Tre bon'e, kar'eg'a, dir'is la kapitan'o, las'ant'e ŝi'a'j'n man'o'j'n. Nun, ĉar vi est'as saĝ'a, ni pov'as inter'parol'i. Vi kon'as part'o'n de mi'a'j projekt'o'j: per unu vort'o vi pov'as ili'n detru'i. Tiam mi hav'os nur unu rimed'o'n: tra'bor'i per kugl'o mi'a'n cerb'o'n. Vi sci'as, ke mi ne kutim'as ne'grav'e parol'i.

— Ho, jes; mi tio'n sci'as.

— Nu, Jonjo, mi jam dir'is: mi am'as nur vi'n. (Kaj parol'ant'e li kovr'is per pasi'a'j kis'ad'o'j frunt'o'n kaj vang'o'j'n de si'a amik'in'o.) Sed mi ne pov'as edz'iĝ'i kun vi ... almenaŭ nun. Matildo est'as por mi nur il'o neces'eg'a, ŝtup'et'ar'o, kiu'n mi bezon'as por ek'kapt'i la titol'o'n, kiu'n mi vol'as iam posed'i. Do, jen est'as tio, kio'n mi al vi propon'as. Anstataŭ mi'n kontraŭ'batal'i, mi'n mal'util'i per vi'a ĵaluz'o aŭ vi'a mem'mort'ig'o, batal'u kun mi kontraŭ'e. Far'iĝ'u mi'a amik'in'o, mi'a kun'help'ant'in'o. Kiu sci'as? Ebl'e est'os vi mem, kiu iam rajt'e nom'iĝ'os la kastel'mastr'in'o de Prelongo.

Kaj pres'int'e sur la lip'o'j'n de Josefino kis'eg'o'n ankoraŭ pli fervor'a'n ol la ali'a'j'n, Viktor'o rapid'e el'ir'is, las'ant'e la jun'ul'in'o'n tut'e mir'eg'ant'a'n.

Al'proksim'iĝ'is la tag'o de la grand'a fest'o; kaj la jun'ul'o si'n sent'is mal'trankvil'a. Ĉar li est'is rajd'ist'o tre rimark'ind'a, li dezir'is si'n montr'i antaŭ Matildo kun ĉiu'j si'a'j kvalit'o'j. Sed la du bel'eg'a'j arab'ĉeval'o'j, kiu'j'n li rajd'is en Alĝerio, dev'ig'e est'is las'it'a'j en la soldat'ej'o. Ali'part'e la patr'a farm'o'dom'o hav'is nur vetur'il'a'j'n ĉeval'o'j'n; pro tio li antaŭ vid'is, ne sen grand'a ĉagren'o, ke li est'os dev'ig'at'a sekv'i la ĉas'ant'o'j'n en kaleŝ'o. Feliĉ'e la markiz'o bon'vol'is ĉes'ig'i tiu'n mal'kviet'ec'o'n. Ĉar dum la ĝentil'ec'a vizit'o, kiu'n far'is la jun'a kapitan'o por dank'i sinjor'o'n de Prelongo pri li'a invit'o, Raŭl'o propon'is, ke li pren'u en li'a ĉeval'ej'o la best'o'n, kiu al li plej plaĉ'us. Nun Viktor'o'n nur embaras'is la elekt'o: fin'e li montr'is al la gard'ist'o viv'eg'a'n ruĝ'brun'a'n sen'miks'sang'ul'o'n tut'e ŝat'ind'a'n.

La kun'ven'ej'o trov'iĝ'is sur la voj'kruc'iĝ'o de la Stel'o, kiu sen'arb'ig'is mez'e de la arb'ar'o larĝ'a'n rond'a'n plac'o'n, en kies centr'o star'is montr'ant'a fost'o blank'e pentr'it'a. Ok voj'o'j, bor'ant'a'j la arb'ar'o'n de unu rand'o ĝis la kontraŭ'a, ĉi tie kun'iĝ'is. La radi'ar'o'n de tiu'j voj'o'j prezent'is sur la fost'o ok tabul'et'o'j, sur'skrib'it'a'j de ili'a'j nom'o'j kaj ili'a'j direkt'o'j.

De la maten'o, el dek mejl'o'j ĉirkaŭ'kuŝ'ant'a'j, ĉiu'j, kiu'j hav'is ĉu ĉeval'o'n ĉu vetur'il'o'n, direkt'iĝ'is al tiu lok'o. La vast'a plac'o kiu, en ordinar'a'j tag'o'j, ŝajn'is eg'a, trov'iĝ'is tro et'a por en'hav'i la ar'o'n sen'ĉes'e mult'iĝ'ant'a'n da kaleŝ'o'j prem'it'a'j unu'j kontraŭ la ali'a'j.

Kiam la ge'kastel'mastr'o'j al'ir'is al tiu kun'ven'ej'o, la vid'aĵ'o est'is ver'e bel'eg'a. Antaŭ'e rajd'is la duk'o de Blasano kaj la graf'o de Ruvezo, vest'it'a'j per ĉas'a jak'o, kun tranĉ'il'o en la zon'o, akompan'ant'a'j kiel kavalir'o'j Matildon de Prelongo kaj Valentinon de Savinako; post'e ali'a'j jun'ul'o'j al'ven'int'a'j de la antaŭ'a tag'o; fin'e Viktor'o sub uniform'o. Bel'eg'a'j ĉeval'in'o'j, man'e ten'it'a'j, atend'is la sinjor'in'o'j'n, kiu'j pli am'is, por ĉas'i la cerv'o'n, galop'i sur rajd'it'o'j. Fin'e ven'is ar'o da kaleŝ'o'j, okup'it'a'j de ge'mal'jun'ul'o'j aŭ de person'o'j, kiu'j ne tre ŝat'is la plezur'o'n de la rajd'art'o.

De kelk'a'j jar'o'j, pro fal'o tre danĝer'a kaj preskaŭ mort'ig'a, la markiz'o ne rajd'is plu. Tio est'is por li grand'a ĉagren'o. Sen'ig'it'a da plezur'o direkt'i la ĉas'o'n, kiel li far'is iam, li est'is dev'ig'it'a komisi'i tiu'n zorg'o'n al sub'ul'o, kiu ne ĉiam plen'um'is si'a'n task'o'n tiel lert'e, kiel oni est'us tio'n dezir'int'a.

Kiam ĉiu'j invit'it'o'j est'is kun'ven'int'a'j, ĉas'korn'o'j sonor'ig'is de ĝoj'a trumpet'ad'o la profund'aĵ'o'j'n de la alt'a'j arb'eg'ar'o'j. Mareĉalo, la ĉef'a ĉas'direkt'ant'o, bel'eg'a sub si'a or'plen'a vest'ar'o, al'ir'is al la markiz'o por ricev'i li'a'j'n last'a'j'n ordon'o'j'n. Post sign'o don'it'a de la mastr'o, la hund'o'j, kiu'j'n ĝis nun lake'o'j manten'is per lig'il'o'j, est'is liber'ig'it'a'j. La naz'o'n al la ter'o, flar'ant'e la fum'o'j'n de la best'o, ili rapid'is tra la arb'ar'o kaj nord'e'n direkt'iĝ'is.

La sekv'ant'ar'o ek'mov'iĝ'is. Unu'e la rajd'ant'o'j, frenez'e galop'ant'a'j, post'ir'is la hund'o'j'n, tiel proksim'e kiel ebl'ig'is la ne'eben'aĵ'o'j de la ter'o kaj la dens'ec'o de la arb'et'aĵ'o'j: post'e la ĉar'o'j, dev'ig'at'a'j rest'i sur la voj'o, sekv'is, sed nur de mal'proksim'e. Post kelk'a'j minut'o'j, la vast'a voj'kruc'iĝ'o de la Stel'o, antaŭ ne'long'e tiel plen'a, tiel bru'ant'a, subit'e far'iĝ'is dezert'o, ĝis kiam la manĝ'a'j ofic'ist'o'j ven'os ĝi'n okup'i post kelk'e da temp'o, por organiz'i sub tend'o, star'ig'it'a por tiu uz'o, post'tag'manĝ'o'n tut'e al'log'ant'a'n.

Post unu hor'o de sen'halt'a kur'ad'o, la hund'o'j trov'is ankoraŭ neni'o'n. Tamen, laŭ ili'a si'n'ten'ad'o, oni sent'is, ke ili sekv'as post'sign'ar'o'n. Mareĉalo mal'trankvil'iĝ'is. La antaŭ'a'n tag'o'n, tiom da zorg'o'j est'is li'n okup'int'a'j, ke anstataŭ re'kon'i mem la post'sign'o'j'n de la cerv'o, li komisi'is pro tiu labor'o sub'ul'a'n gard'ist'o'n, kiu'n li tut'e fid'is. Sed tro mal'fru'e li konstat'is, ke li'a komandit'o grav'e erar'is.

Anstataŭ ĉas'ad'i dek'korn'a'n cerv'o'n, apr'o'n la hund'ar'o persekut'is. Ĉagren'a pro tia bedaŭr'ind'a okaz'int'aĵ'o, tim'ant'e la perd'o'n de profit'a situaci'o, li humil'e al'proksim'iĝ'is sinjor'o'n de Prelongo, kaj al li rakont'is si'a'n mal'ŝanc'o'n.

Raŭl'o, koler'a pri tio, sever'e riproĉ'is li'a'n mal'sprit'ec'o'n, kaj fin'is per tiu'j vort'o'j:

— Atent'u precip'e; zorg'em'e observ'u vi'a'j'n hund'o'j'n. Vi sci'as, ke en la ĉas'o al la apr'o trov'iĝ'as danĝer'o'j ne ekzist'ant'a'j en tiu al la cerv'o.

— Trankvil'iĝ'u vi'a markiz'a Moŝt'o; mi atent'eg'os.

— Nu, dir'is unu el ĉe'est'ant'o'j, Mareĉalo ek'far'is erar'o'n ne'pardon'ebl'a'n en ĉas'art'o. Mi est'as cert'a, ke neniam Kamuŝo est'us erar'int'a tiel mal'scienc'e.

— Ho, respond'is ali'a, Kamuŝo est'is ĉef'ĉas'ist'o tut'e rimark'ind'a. Mi kred'as, amik'o mi'a, ke neniam vi li'n anstataŭ'os.

— Mi tio'n tim'as, respond'is Raŭl'o. Sed kiam eĉ li ne est'us kripl'a, sekv'e ne'kapabl'a por ia labor'o, pro motiv'o'j special'a'j, mi est'us dev'ig'at'a mi'n sen'ig'i da li'a'j serv'o'j.

De kiam ĝi kur'ad'is tra la arb'ar'o, la sekv'ant'ar'o pli kaj pli long'iĝ'is kaj fin'e dis'pec'iĝ'is. Eĉ kelk'a'j ĉas'ist'o'j, kred'ant'e mal'long'ig'i si'a'n voj'o'n, grav'e erar'is.

Tio okaz'is al la graf'o de Ruvezo kaj al la duk'o de Blasano, kiu'n Laŭrento li'a serv'ist'o sekv'is post respekt'a inter'spac'o. Kun'port'it'a'j unu'e kun la galop'ant'a rajd'ant'ar'o, post'e ĝi'n for'las'is kaj daŭr'ig'is rekt'e'n si'a'n rajd'ad'o'n, ne rimark'ant'e, ke la ĉas'o iom oblikv'e klin'iĝ'is. La bru'o de ĉas'korn'o'j, kiu est'is ili'n direkt'ont'a'j, kontraŭ'e ili'n tut'e erar'ig'is. Ĉar dank’ al eĥ'a ripet'ad'o oft'a sub arb'eg'o'j, ili aŭd'is dekstr'e trumpet'ad'o'n, kiu ja sonor'is mal'dekstr'e. Tromp'it'e per tiu orel'a iluzi'o, obstin'ant'e en direkt'o'n kontraŭ'a'n, ili fin'e tut'e perd'iĝ'is.

— Kie do ni est'as? ek'kri'is la duk'o. Mi neniel re'kon'as la lok'o'n.

— Mi ne vi'n konduk'os en la bon'a'n voj'o'n, ĉar por la unu'a foj'o mi ven'as en tiu'n arb'ar'o'n, respond'is la graf'o.

— Se tiu okaz'int'aĵ'o, mi'a kar'a Frederik'o, ne vi'n sen'ig'us da la plezur'o sekv'i la ĉas'o'n, mi konfes'as, ke mi neniel est'us ĉagren'a pri tio. Tiu rajd'ad'o mi'n lac'ig'is. Mi cert'ig'as vi'n, ke mi mult'e pli ŝat'as promen'ad'o'n tra la silent'a arb'ar'o kun'e kun mal'nov'a amik'o, ol tiu'n tumult'o'n kaj tiu'n puŝ'eg'ad'o'n. Sed mi parol'as ego'ism'e: pardon'u mi'n.

— Jen ego'ism'o, kiu'n mi est'as feliĉ'a nask'i, mi'a kar'a Gaston'o, kaj kiu'n mi tut'e part'o'pren'as. Ceter'e, kiam oni persekut'is en Atlas'a'j faŭk'o'j la panter'o'n kaj la leon'o'n, mi konfes'as, ke ĉas'o'j simil'a'j al la hodiaŭ'a ŝajn'as iom pal'et'a'j.

— Se ni mal'supr'e'n'ir'us moment'e.

— Ĉu vi sent'as vi'n mal'san'et'a? Vi dir'is al mi, antaŭ kelk'a'j tag'o'j, ke tiu'j kriz'o'j, kiu'j vi'n iam tiel sufer'ig'is, nun tut'e mal'aper'is.

La jun'a duk'o ruĝ'iĝ'is: kaj li respond'is iom embaras'it'e:

— Ili ne mi'n atak'is de'nov'e; tio est'as ver'a. Sed, post si'a el'ir'o, ili las'is grand'a'n lac'ig'ad'o'n, kiu'n re'nask'as la plej mal'fort'a ek'mov'o, kaj kiu al mi mal'permes'as, kiel vi vid'as, viv'manier'o'n simil'a'n al tiu de ali'a'j hom'o'j.

La du jun'ul'o'j el'salt'is el si'a'j rajd'it'o'j. Post'e, al'lig'int'e si'a'j'n ĉeval'o'j'n al arb'o kaj ek'brul'ig'int'e bon'eg'a'n havan'an cigar'o'n, ili sid'iĝ'is sur la musk'hav'a'n dekliv'o'n, kiu border'as la voj'o'n.

En tiu moment'o, ili ek'vid'is en mal'proksim'o kaj tre mal'preciz'e la profil'o'n de Afrik'ĉas'ist'a oficir'o, kiu galop'is rapid'eg'e tra la arb'et'aĵ'o'j.

— Nu, ek'kri'is Gaston'o, la kapitan'o trov'iĝ'as en situaci'o simil'a al la ni'a. Li sam'e perd'is la ĉas'o'n: sed, ĉar li kon'as tiu'j'n arb'ar'o'j'n de si'a infan'aĝ'o, li sen mal'facil'ec'o si'n re'trov'os.

— Tiam Linŝardo de'ven'as de Prelongurbo.

— Jes, kiel li'a tut'a famili'o.

— Vi sci'as, ke tiu vir'o est'as ver'e ekster'ordinar'a. Ĉio, kio rilat'as kun li mi'n interes'as. En la arme'o, oni dir'as, ke li est'as tre riĉ'a.

— Oni est'as prav'a. Kiel rimark'ig'is la markiz'in'o, antaŭ kelk'a'j tag'o'j, tiu'j Linŝardoj est'as estr'o'j de la land'o. La patr'o est'as ĝeneral'a konsil'ant'o kaj orden'um'it'a; oni eĉ dir'as, ke li rifuz'is la deput'at'ec'o'n. Li'a unu'a nask'it'o est'as scienc'ist'o ver'e ŝat'ind'a. Pri la du'a, mi ne bezon'as pri li parol'i: vi li'n kon'as pli bon'e ol mi.

— Kia est'as la de'ven'o de tiu'j riĉ'aĵ'o'j?

— Ha! kar'ul'o, vi tro pet'as de mi. Mi eĉ kred'as, ke en la land'o neni'u pri tio pli sci'as ol mi. Antaŭ la Revoluci'o ili posed'is neni'o'n: la av'o de la kapitan'o viv'is per ofic'o nur serv'ist'a. Sed post la Restaŭracio, ili'a hav'o subit'e far'iĝ'is tiel mult'a proksim'um'e kiel ĝi est'as hodiaŭ. Sed jen la afer'o la plej mir'ind'a: la mal'jun'a av'o montr'is mal'profit'em'o'n kaj honest'ec'o'n ind'a'j'n de plej grand'a'j laŭd'o'j. Per si'a propr'a mon'o, li re'aĉet'is la kastel'o'n, kaj ĝi'n donac'is al la patr'o de la markiz'o, kiam li re'ven'is el ekzil'o.

— Est'as tut'e mir'ind'a tia rakont'o. Sed tia ag'o, ĉar ĝi est'as mal'avar'a kaj nobl'eg'a, ne riĉ'ig'as la far'ant'o'n; kontraŭ'e.

— Nu, mi tio'n tre bon'e sci'as. Pro tio, ĉar la popol'o ne pov'as kon'i la ver'o'n, ĝi imag'as legend'o'j'n.

— Legend'o'j'n?

— Jes. Oni eĉ cert'ig'as, ke tiu'j riĉ'aĵ'o'j de'ven'as de trezor'o trov'it'a en la antikv'a'j sub'ter'a'j galeri'o'j.

— Sed rakont'o'n ind'a'n de Mil-kaj-unu-nokt'o'j vi far'as al mi.

— Mi nur al'port'as tio'n, kio'n oni dir'as. Sed pri tiu afer'o mi ne garanti'as la ver'ec'o'n.

— Pri la kastel'o, ĉu vi rimark'is i'o'n? De la pord'ist'a kajut'o, ĝis la serv'ist'a'j ĉambr'et'o'j, ĉio est'as nun'temp'a. Ne vid'iĝ'as ia antikv'a mebl'o, ia pra'patr'a portret'o, nek juvel'o, nek famili'a memor'aĵ'o, neni'o. Krom mal'nov'a ĉar'o, kiu'n mi el'trov'is antaŭ kelk'a'j tag'o'j en kaleŝ'ej'o, tio plen'naz'e mal'bon'odor'as la nun'temp'ec'o'n.

— Kaj la tabak'uj'o'n, kiu'n vi forges'as, ek'kri'is la duk'o rid'eg'ant'e.

— Ha! jes, tiu'n fam'a'n tabak'uj'o'n, kiu'n fraŭl'in'o Matildo promes'is re'pentr'i.

Subit'e boj'ad'o'j ripet'it'a'j, kun'iĝ'ant'a'j kun mal'sonor'a bru'o de ĉeval'o'j trem'ig'ant'a'j la ter'o'n, halt'ig'is la babil'ad'o'n de du amik'o'j. Ili lev'is la kap'o'j'n: kaj tio, kio'n ili vid'is, ili'n terur'is. Sur la voj'o, apr'o grand'eg'a persekut'it'a de hund'o'j rekt'e direkt'iĝ'is al ili. Post kelk'a'j paŝ'o'j, la ĉeval'o de fraŭl'in'o de Prelongo, blank'a pro ŝaŭm'o, mal'saĝ'e galop'eg'is laŭ terur'ant'a rapid'ec'o. Oni sent'is, ke ĝi est'is frenez'iĝ'int'a, kaj ke la jun'ul'in'o trov'iĝ'is mal'potenc'a por ĝi'n obe'ig'i. Iom pli mal'proksim'e, star'ant'e sur si'a'j pied'ing'o'j, si'n klin'ant'e antaŭ'e'n por ke la rapid'ec'o de la kur'ad'o ne li'n sufok'u, Viktor'o pen'ad'is traf'i la mal'feliĉ'a'n Matildon, por halt'ig'i per la brid'o la frenez'a'n best'o'n. Sed malgraŭ la spron'a'j frap'o'j, per kiu'j li sang'ig'is la flank'o'j'n de si'a rajd'it'o, est'is vid'ebl'e, ke pli'grand'iĝ'is la inter'spac'o.

Sur la sam'a lini'o ol la kapitan'o, fraŭl'in'o de Savinako, kiu'n kuraĝ'ig'is la danĝer'o minac'ant'a ŝi'a'n amik'in'o'n, bat'ad'is si'a'n ĉeval'in'o'n per vip'et'a'j frap'o'j por ke ĝi ne rest'u post'e. La ceter'a'j ĉas'ist'o'j sekv'is en mal'proksim'o.

Tiam okaz'is terur'a vid'aĵ'o. Al'ven'int'e sur la apr'o'n, la ĉeval'o de Matildo flank'e'n ek'ĵet'iĝ'is per grand'eg'a salt'o, kaj si'n frap'eg'is kontraŭ arb'o'n, pied'e de kiu ĝi fal'eg'is, kun krani'o romp'it'a.

La mal'feliĉ'a fraŭl'in'o, mal'proksim'e'n ĵet'it'a, rul'iĝ'is sub la pied'o'j'n de la grand'eg'a vir'apr'o. Jam la mal'bel'eg'a best'o, kun har'eg'o'j star'ant'a'j, rapid'is al ŝi, por en'puŝ'eg'i en ŝi'a'j'n rip'o'j'n si'a'j'n tim'ind'a'j'n dent'eg'o'j'n, kiam sinjor'o de Ruvezo, la tranĉ'il'o'n en la man'o, si'n ĵet'is sur la monstr'o'n, ek'kapt'is ĝi'a'n kol'a'n har'eg'ar'o'n, kaj per man'o ne'trem'ant'a tra'puŝ'is tra ĝi'a kor'o la tut'a'n tranĉ'ant'o'n. La apr'o fal'is, ŝpruc'ig'ant'e el si'a vund'o ond'o'n de nigr'a sang'o. Ĝi est'is tuj'e mort'ig'it'a.

Por prem'eg'i neniu'n, Viktor'o, kiu fulm'e al'kur'is, hav'is nur temp'o'n neces'a'n por al'tir'i la en'buŝ'aĵ'o'n de si'a rajd'it'o tiel per'fort'e, ke la best'o, buŝ'o'n romp'it'a'n, tuj halt'is, fleks'ant'e post'a'j'n krur'o'j'n, kaj plug'ant'e la ter'o'n per antaŭ'a'j pied'o'j.

Dum tiu temp'o, fraŭl'in'o de Savinako al'ven'is, antaŭ'ir'ant'e kaleŝ'o'j'n. Per kusen'o'j oni far'is provizor'a'n lit'o'n, sur kiu'n oni kuŝ'ig'is Matildon ĉiam sven'ant'a'n.

Oni si'n prepar'is por real'ir'i al la voj'kruc'iĝ'o de la Stel'o, kie trov'iĝ'is kurac'il'a skatol'o, kiam sinjor'o de Ruvezo, tranĉ'int'e unu el pied'o'j de l’ apr'o mort'ig'it'a, ĝi'n prezent'is al la markiz'in'o, laŭ la kutim'o de ĉas'a'j venk'ant'o'j. Sed sinjor'in'o de Prelongo, tut'e forges'ant'e la protokol'o'n, si'n ĵet'is al la kol'o de tiu, kiu ek'sav'is ŝi'a'n fil'in'o'n, dir'ant'e, inter larm'o'j, kiu'j ŝi'n blind'ig'is:

— Dank'e, sinjor'o, dank'e, infan'o mi'a. Ni dev'as al vi ŝuld'o'n da dank'em'o, kiu'n tre kred'ebl'e neniam ni pov'os pag'i. Pro tio, mi vol'as, ke de nun ni'a dom'o est'u por vi tiel hejm'a kiel la vi'a, de nun kaj por ĉiam.

Pri Valentino, for'port'it'a de sen'pri'pens'a ek'mov'o dank'a kaj admir'a, ŝi prem'is la man'o'j'n de la graf'o tiel amik'em'e, kaj sam'temp'e tiel am'em'e, ke la jun'a sub'leŭtenant'o si'n sent'is subit'e okup'it'a de kor'tuŝ'ec'o ne'difin'ebl'a kaj ĝis nun ankoraŭ ne'kon'it'a de li.

Tamen Matildo mal'rapid'e re'ven'is al la viv'o. En korp'o de la jun'ul'in'o feliĉ'e trov'iĝ'is neni'u vund'o: nur la frap'eg'o ŝi'n sven'ig'is. Post'e, kiam ŝi ek'vid'is, per mir'ant'a rigard'o, tiu'n ar'o'n ŝi'n ĉirkaŭ'ant'a'n, ŝi pet'is klar'ig'o'j'n pri la okaz'int'aĵ'o, Kiam oni al ŝi rakont'is la danĝer'o'j'n pere'ig'a'j'n, kiu'j est'is mirakl'e evit'it'a'j de ŝi, ŝi prezent'is la man'o'n al si'a sav'int'o, kaj li'n dank'is per kor'tuŝ'ant'a'j vort'o'j. Sinjor'o de Ruvezo si'n klin'is, dir'ant'e modest'e, ke li far'is nur tio'n, kio'n ĉiu honest'a vir'o est'us far'int'a en tia okaz'o. Nur la hazard'o est'is dank'ind'a; ĉar ĝi li'n met'is en la oportun'a'n lok'o'n.

En tiu moment'o, fraŭl'in'o de Prelongo ek'vid'is Viktor'o'n; kaj ŝi'a rigard'o mal'lum'iĝ'is.

Kiam la jun'a graf'o est'is tut'kor'e laŭd'it'a pro si'a kuraĝ'a ag'o, ĉiu'j supr'e'n'ir'is en kaleŝ'o'j'n aŭ sur sel'o'j'n: kaj oni re'ir'is paŝ'et'e al la voj'kruc'iĝ'o de la Stel'o.

Tie'n al'ven'int'e, Matildo cert'ig'is, ke ŝi sent'as si'n tut'e re'san'ig'it'a, ke, pro si'n'gard'em'o, ŝi konsent'as rest'i kuŝ'ant'a sur kusen'o'j, sed ke ŝi vol'as neniel, per tuj'a re'ven'o, mal'kviet'ig'i la prepar'it'a'n post'tag'manĝ'o'n.

Pri sinjor'o de Blasano, kiu'n tiu vid'aĵ'o est'is dolor'e kor'tuŝ'int'a, li el'ir'is angl'a'manier'e, grand'e dank'int'e si'a'n amik'o'n. Akompan'it'e de si'a fid'ind'a serv'ist'o, li re'ven'is al la kastel'o.

Komenc'e de la ĉas'o, la kapitan'o est'is si'n al'proksim'iĝ'int'a al fraŭl'in'o de Prelongo. Ĉar en kamp'ar'a'j plezur'o'j ia liber'ag'o est'as pli ebl'a ol en salon'o, li prov'is kun ŝi unu el tiu'j sen'interes'a'j inter'babil'ad'o'j, kiu'j'n uz'as la bon'societ'ul'o'j, kiam ili hav'as reciprok'e neni'o'n por dir'i unu al la ali'a.

Sed la jun'ul'in'o akcept'is li'a'j'n ĝentil'aĵ'o'j'n per mien'o tiel glaci'a kaj tiel mal'humil'a, ke li si'n sent'is tut'e mal'kuraĝ'ig'it'a. Moder'ig'ant'e si'a'n ĉeval'o'n, li las'is la ĉas'o'n li'n preter'ir'i: ĉar li dezir'is pri'pens'i sol'e kaj kviet'e. Tiam la jun'ul'o al si riproĉ'is si'a'n mal'kuraĝ'ec'o'n. Galop'ant'e tra tiu'j arb'ar'o'j, kies li kon'is plej mal'grand'a'j'n arb'et'aĵ'o'j'n, li traf'is per la plej mal'long'a voj'et'o la lok'o'n, en kiu li est'is cert'a, ke li re'trov'os la ĉas'o'n.

De'nov'e li pen'is re'komenc'i la babil'ad'o'n. Sed la jun'ul'in'o, ted'it'a de tia insist'o, frap'is la flank'o'j'n de si'a rajd'it'o per fort'a ek'bat'o vip'et'a. La ĉeval'o, kiu'n ŝi rajd'as, kutim'int'e pli ĝentil'a'j'n proced'o'j'n, ek'salt'is unu'e kaj post'e ek'for'kur'is laŭ rapid'ec'o pli kaj pli kresk'ant'a. Kred'ant'e ke la ĉeval'o de Matildo frenez'iĝ'is, Viktor'o ĝi'n sekv'is galop'e kaj ĝi'n persekut'is. Indign'ant'a pri tiu far'manier'o, kies ŝi ne pov'is kompren'i laŭd'ind'a'j'n motiv'o'j'n, fraŭl'in'o de Prelongo vol'is, per ĉiu'j rimed'o'j, for'kur'i for de tiu ĝentil'aĉ'ul'o, kiu'n ŝi konsider'is kiel mal'ĝentil'ul'o'n.

De'nov'e ŝi fortik'e frap'is la nobl'a'n best'o'n, kiu, sent'ant'e ke la ĉeval'o de la kapitan'o galop'ad'as mal'antaŭ ĝi kaj ĝi'n persekut'as, fin'e real'e frenez'iĝ'is.

Tiam la kuraĝ'a rajd'ant'in'o al'ven'is intern'e'n de la hund'ar'o, kiu'n Mareĉalo ne est'is ankoraŭ real'ir'int'a, ĉar li est'is dev'ig'it'a far'i long'a'n kurb'iĝ'o'n por avert'i sinjor'o'n de Prelongo pri si'a bedaŭr'ind'a erar'o. Sen la kuraĝ'o kaj la spirit'ĉe'est'o de sinjor'o de Ruvezo, la apr'o krev'ig'us la brust'o'n de la jun'ul'in'o per si'a'j akr'eg'a'j dent'eg'o'j.

Matildo pas'ig'is en si'a'n spirit'o'n ĉiu'j'n tiu'j'n far'iĝ'o'j'n, dum Valentino ŝi'n kis'ad'is kaj plor'is ĝoj'a'j'n larm'o'j'n, vid'ant'e si'a'n amik'in'o'n tut'e re'san'ig'it'a'n.

Tamen intern'e de la vast'a tend'o star'ig'it'a en mez'o de la voj'kruĉ'iĝ'o, la ĉampan'a'j botel'o'j ar'e mal'ŝtop'it'a'j bru'is kiel paf'ad'o. Long'a tabl'eg'o sub'ten'it'a de stabl'o'j fald'is sub amas'o da pasteĉ'o'j, da mal'varm'a'j viand'o'j, kaj da kuk'aĵ'o'j, kiu'j'n la stomak'o'j kav'ig'it'a'j de freŝ'a aer'o, de frenez'a'j kur'ad'o'j kaj de kor'tuŝ'ec'o'j en'glut'is plezur'eg'e. Por for'kur'i la laŭd'o'j'n kaj precip'e la neces'o'n ripet'i por la du'dek'a foj'o la sam'a'n rakont'o'n, la graf'o de Ruvezo rifuĝ'is en angul'o'n. Tie li kun'ul'iĝ'is kun Viktor'o, kiu manĝ'is silent'e.

La mal'feliĉ'a kapitan'o est'is koler'eg'a, ĉar ne al li al'ir'is la honor'o'j de la ĉas'o. Ne nur Matildo ne li'n am'as, sed ankoraŭ ŝi li'n tim'as. Dev'ig'e ŝi baldaŭ fal'os en la brak'o'j'n de si'a sav'int'o: tiu edz'iĝ'o est'as nun nur afer'o de temp'o. Sed li est'is tro just'em'a por mal'am'i la graf'o'n. Li konfes'is ke, sen la inter'met'o de la jun'a sub-leŭtenant'o, li est'us al'ven'int'a sur lok'o'n de la katastrof'o nur por apud'est'i la agoni'o'n de la jun'ul'in'o. Kvankam ŝi est'is perd'it'a por li, li pli am'is, ke ŝi viv'u. Voĉ'o sekret'a dir'is al li, ke ĉio ne est'as ankoraŭ mal'esper'ig'a. Pro tio, kompliment'int'e kiel la ali'a'j la hero'o'n de tiu tag'o, li li'n apart'e'n al'tir'is.

Sid'ant'e antaŭ mont'et'o el ŝink'a'j bulk'o'j, la du jun'ul'o'j amik'e babil'ad'is pri si'a'j alĝeriaj memor'aĵ'o'j.

En tiu moment'o, Raŭl'o, kiu re'ven'is, kis'int'e si'a'n fil'in'o'n kaj cert'iĝ'int'e, ke ŝi neni'o'n bezon'as, re'en'ir'is en la tend'o'n. Unu'e li rond'e promen'ad'is intern'e de ĝi, prem'ant'e la man'o'j'n de si'a'j invit'it'o'j, dir'ant'e al ĉiu afabl'a'n vort'o'n. Post'e, ek'vid'int'e la du oficir'o'j'n, li si'n direkt'is al ili. Re'dir'int'e al sinjor'o de Ruvezo la esprim'o'n de si'a dank'em'o, li al'don'is:

— Ha! sinjor'o'j, kiel mi mi'n sent'us ĝoj'a se mi trov'iĝ'us en vi'a lok'o. Dum mi'a tut'a viv'o, ĉiam mi'n turment'is fantom'o'j de milit'a glor'o. La divers'a'j far'iĝ'o'j, kiu'j okaz'is en mi'a ekzist'ad'o, ĉiam mal'help'is, ke mi ili'n efektiv'ig'u. Se almenaŭ mi est'us nask'int'a fil'o'n, mi est'us vol'int'a, ke li port'u epolet'o'n. Est'as li, kiu real'ig'us mi'a'n rev'o'n. Dum nun ...

— Sed, prov'is Viktor'o, fraŭl'in'o de Prelongo est'as ĉarm'a, kaj ...

— Sen'dub'e. Mal'feliĉ'e ŝi est'os la last'a id'o de si'a ras'o. Post ŝi, mi'a nom'o esting'iĝ'os.

— Kial do, mi'a kar'a Raŭl'o, inter'romp'is la graf'o de Roŝbrulo, unu el mal'nov'a'j amik'o'j de la markiz'o, kial do vi ne pet'as de l’ imperi'estr'o, ke li ali'form'ig'u en majorat'o'n vi'a'n bien'o'n de Prelongo, Nu, ĉar en vi'a famili'o la ventr'o nobel'ig'as, la titol'o est'us port'it'a nur de vi'a bien'o kaj de vi'a fil'in'o: sekv'e, vi'a bo'fil'o, kia ajn est'us li, est'us dev'ig'at'a ĝi'n trans'don'i al si'a'j infan'o'j.

— Vi'a ide'o est'as bon'eg'a teori'e, sed mal'facil'e praktik'ebl'a. Ĉu ekzist'as vir'o jam titol'it'a, kiu konsent'us for'las'i la nom'o'n de si'a'j pra'patr'o'j, por daŭr'ig'i nom'o'n, kiu ne est'as la si'a? Mi pren'as atest'e sinjor'o'n de Ruvezo tie ĉi ĉe'est'ant'a'n.

— Sinjor'o, respond'is grav'e la jun'a oficir'o, kiam eĉ oni propon'us al mi, kun mult'eg'a'j riĉ'aĵ'o'j, la virg'ul'in'o'n la plej ideal'a'n, kiu'n pov'us rev'i art'ist'a imag'o, neniam, mi tio'n ĵur'as, neniam mi konsent'us sen'ig'i mi'a'j'n id'o'j'n de la nom'o, kiu'n fam'ig'is mi'a'j pra'patr'o'j, kaj kiu'n mi pen'os al ili trans'don'i sen'difekt'it'a.

— Bon'e respond'it'a, jun'ul'o. En vi'a lok'o, mi tiel est'us parol'int'a.

— Di'o mi'a, mi tio'n bon'e sci'as, respond'is la graf'o de Roŝbrulo, kiu mal'facil'e for'las'is si'a'j'n ide'o'j'n. Sed rigard'u la famili'o'n de Larĝevilo. La fil'in'o en'am'iĝ'is burĝ'o'n. Oni ali'form'ig'is la bien'o'n en majorat'o'n, kaj la edz'iĝ'o tamen far'iĝ'is. La ge'id'o'j port'as la nom'o'n de si'a patr'in'o; kaj, per tiu rimed'o, nom'o fam'a ne fal'is en la forges'o'n.

Viktor'o aŭskult'is tiu'n parol'ad'o'n tut'e-atent'e. Intern'e de si, li salt'ad'is pro ĝoj'o. Tiu'n ide'o'n pri majorat'o li kares'is de temp'o jam long'a. Sed kiel parol'i kun la markiz'o pri punkt'o tiel delikat'a? La kapitan'o est'us kis'int'a tut'kor'e, kvankam li est'as tre mal'bel'a, tiu'n bon'a'n graf'o'n de Roŝbrulo, kiu al li al'port'is tia'n help'o'n. Ali'part'e la respond'o de sinjor'o de Ruvezo pruv'is ke, ĉu okaz'e la markiz'o decid'us efektiv'ig'i la konsil'o'j'n de si'a amik'o, la sav'int'o de Matildo ne est'os plu tim'ind'a.

— Nu, respond'is sinjor'o de Prelongo, tio est'us nur flank'a rimed'o. Fin'e, ĉar mi est'os dev'ig'at'a mi'n kontent'ig'i per bo'fil'o, est'as afer'o, kiu'n mi am'us trov'i en li: la mal'tim'ec'o. Mi dezir'us, ke li est'u tiel kuraĝ'a kiel sinjor'o de Ruvezo ... aŭ kiel sinjor'o Linŝardo, li al'don'is, si'n turn'ant'e al tiu last'a.

Viktor'o ruĝ'iĝ'is pro plezur'o. Ĉar oni kred'as facil'e tio'n, kio'n oni dezir'as, li imag'is, ke la parol'o'j de la markiz'o est'is invit'o mask'it'a. Kiam li re'supr'e'n'ir'is sur si'a'n ĉeval'o'n li dir'is al si, ke li'a'j afer'o'j trov'iĝ'as sur voj'o tiel bon'a, per ĉiu'j rimed'o'j li dev'os al'tir'i al si la bon'vol'o'n de Matildo; ĉar ŝi'a patr'o ŝajn'is tut'e konsent'a pri la efektiv'ig'o de li'a'j projekt'o'j.

Pro tio la jun'ul'o tiel lert'e manovr'is, ke sen'rimark'it'e li al'proksim'iĝ'is la kaleŝ'o'n en kiu trov'iĝ'is la fraŭl'in'o ankoraŭ kuŝ'ant'a. Si'n klin'ant'e al la jun'ul'in'o, kiu nun ne pov'is li'n for'kur'i:

— Kred'ebl'e mi vi'n tre grav'e ofend'is, fraŭl'in'o, li murmur'is: sen tio mi ne sci'us kia'manier'e klar'ig'i vi'a'n si'n ten'ad'o'n pri mi. Mi vi'n pet'eg'as, dir'u al mi pro kio mi mal'plaĉ'is al vi, por ke mi pov'u ripar'i mi'a'n kulp'o'n, se ĝi est'as ripar'ebl'a.

Tio est'is dir'it'a per ton'o tiel humil'a, tiel sub'met'it'a, ke ĝi kor'tuŝ'is fraŭl'in'o'n de Prelongo. Lev'ant'e la kap'o'n, ŝi rigard'is rekt'e si'a'n inter'parol'ant'o'n kaj respond'is:

— Vi konsent'os kun mi, sinjor'o, ke vi'a kondut'o pri mi est'is tut'e mal'ĝentil'a. Oni ne persekut'as jun'ul'in'o'n tiel persist'e. Se mi'a viv'o est'is minac'it'a, mi dev'as kulp'ig'i nur vi'a'n obstin'o'n.

— Sed, fraŭl'in'o, vi tut'e mal'kompren'is mi'a'j'n intenc'o'j'n.

Mi persekut'is ne vi'n sed vi'a'n ĉeval'o'n, kiu frenez'iĝ'is kaj mi tio'n far'is nur por mal'ebl'ig'i danĝer'o'n, kiu'n mi sent'is ne'evit'ebl'a.

— En la fin'o, jes; sed en la komenc'o.

— Mi ĵur'as, fraŭl'in'o: mi est'is konvink'it'a, ke vi'a rajd'it'o subit'e terur'iĝ'is, kiel kelk'a'foj'e tio okaz'as ĉe iu'j ĉeval'o tim'em'a'j. Sen tio, mi ne est'us far'int'a ag'o'n, kiu, mi tio'n konfes'as, est'us nur ag'o de mal'nobl'ul'o.

La jun'ul'in'o'n surpriz'is la ton'o de ver'ec'o, kiu de'ven'is de tiu last'a fraz'o. Cert'e ŝi sent'is por la kapitan'o neni'a'n simpati'o'n, sed ŝi est'is tro just'em'a por li'n kulp'ig'i pri proced'o, kiu'n ŝi, malgraŭ'vol'e, juĝ'is tre korekt'a, kaj eĉ pro kio ŝi ŝuld'is sincer'a'j'n dank'o'j'n. Do propr'a'mov'e kaj tut'e afabl'e, ŝi prezent'is si'a'n man'o'n, dir'ant'e:

— Ĉar mi erar'is, pardon'u mi'n. La jun'ul'o ne pov'is kred'i, ke li'a'j orel'o'j bon'e aŭd'is. Trem'ant'e li tuŝ'et'is la fingr'o'j'n de la fraŭl'in'o. Al la salut'o kiu'n, si'n las'ant'e, li send'is, ŝi respond'is per rid'et'o tiel ĉarm'a, ke Viktor'o re'ven'is hejm'e'n, konvink'it'a, ke la batal'o est'as gajn'it'a.

Tie li trov'is sinjor'o'n Benojton, kiu ven'is por pet'i nov'aĵ'o'j'n. Sci'vol'a, kiel tiu'j, kiu'j hav'as neniu'n okup'o'n, la paroĥ'estr'o atend'is la re'ven'o'n de si'a jun'a amik'o, por aŭskult'i rakont'o'n pri la ĉas'o de la markiz'o. Kontent'ig'int'e la dezir'o'j'n de la abat'o, la jun'a oficir'o kon'ig'is al li si'a'j'n tim'o'j'n kaj si'a'j'n esper'o'j'n. La respekt'ind'a hom'o promes'is si'n inform'i, dum la vesper'o mem, ĉar li vesper'manĝ'is en la kastel'o. Pro la cirkonstanc'o, la markiz'o pens'is, ke li dev'is invit'i la pastr'o'n, kvankam tiu tag'o ne est'as dimanĉ'o.

De la morgaŭ'a maten'o, tiu ĉi al'port'is la jen'a'j'n sci'ig'o'j'n: La duk'o de Blasano, kiu sekret'e dezir'is la man'o'n de Matildo, ne vid'is sen profund'a ĉagren'o la kuraĝ'a'n ag'o'n de si'a amik'o. De nun li hav'is en la graf'o konkur'ant'o'n tiel tim'ind'a'n, ke li juĝ'is sen'util'a la entrepren'o'n de milit'o, en kiu sen'batal'e li sent'is si'n venk'it'a. Pro tio la ĉagren'o kaj la ĵaluz'o li'n ver'e mal'san'ig'is; kaj li ne pov'is mal'supr'e'n'ir'i por la vesper'manĝ'o. Sed per unu vort'o sinjor'o de Ruvezo li'n trankvil'ig'is:

— Cert'e fraŭl'in'o de Prelongo plen'e merit'as la am'o'n de honest'a vir'o. Sed mi don'is al ali'a mi'a'n kor'o'n; kaj mi ne dezir'as ĝi'n re'pren'i.

Gaston'o'n iom mir'ig'is la ekzist'o de tiu sekret'a am'o, pri kiu neniam Frederik'o kun li parol'is. Sed la jun'ul'o est'is tiel feliĉ'a, ke li ne dezir'is profund'ig'i la klar'ig'o'n. Sinjor'o Benojto cert'ig'is, ke li ĉerp'is tiu'j'n inform'o'j'n en fid'ind'a font'o; ĉar est'is Laŭrento mem, la konfid'a serv'ist'o de sinjor'o de Blasano, kiu ili'n komunik'is.

Tiam la kapitan'o decid'is ke li ag'os. En hipotez'o de majorat'o, est'is tut'e kred'ebl'e, ke la duk'o parol'os sam'e kiel li'a amik'o la graf'o. Kiam eĉ sinjor'o de Blasano konsent'us pro am'o la perd'o'n de si'a nom'o, tiam la titol'o de li posed'it'a hav'as neniu'n valor'o'n, kaj la batal'o okaz'as nur inter du vir'o'j. Sen mal'humil'ec'o, Viktor'o est'is konvink'it'a, ke inter Gaston'o kaj li la elekt'o de la markiz'o ne est'os dub'a. Neni'u kompar'o est'is ebl'a inter tiu jun'ul'o pal'a, sen'barb'a, id'o degener'it'a de antikv'a ras'o, kaj la oficir'o jam fam'a, kiu pov'is bril'ig'i antaŭ okul'o'j de sinjor'o de Prelongo antaŭ'vid'aĵ'o'n de mir'ind'a est'ont'ec'o.

Sekv'e li skrib'is al la markiz'o leter'o'n laŭ tiu senc'o. Li uz'is la sam'a'j'n vort'o'j'n iam dir'it'a'j'n de li al sinjor'o Benojto, kiam li far'is al la mal'jun'a pastr'o konfes'o'n de si'a'j projekt'o'j.

La kapitan'o fin'is per tiu'j vort'o'j:

— Ĉar vi rev'as konserv'i la nom'o'n de vi'a'j pra'patr'o'j per la fond'o de majorat'o, mi pens'as, ke mi liver'is pruv'o'j'n sufiĉ'a'j'n de mi'a'j propr'a'j ind'o'j: do tio mi'n kuraĝ'ig'as por prov'i tia'n edz'ig'a'n pet'o'n.

Post'e, zorg'e re'leg'int'e si'a'n leter'o'n por bon'e pes'i ĉiu'j'n ĝi'a'j'n termin'o'j'n, Viktor'o ĝi'n send'is al la patr'o de Matildo, kaj mal'trankvil'e atend'is la respond'o'n.

Ĉapitr'o Du'a

Kvankam ĝi ne est'as klas'ig'it'a inter la histori'a'j monument'o'j, tamen la kastel'o de Prelongo merit'as la vizit'o'n de kler'a vojaĝ'ant'o trans'ir'ant'a la land'o'n. Konstru'it'a sur arb'hav'a alt'aĵ'o, ĉe kies pied'o flu'as la river'o Violano, ĝi ebl'ig'as, sur la supr'o de la alt'a tur'o, bel'eg'a'n vid'aĵ'o'n al vast'eg'a eben'aĵ'o, kiu desegn'as, ĝis la mal'proksim'o de dub'e'blu'a horizont'o, mult'kolor'a'n kvadrat'ar'o'n da divers'a'j kultur'aĵ'o'j. La verd'ec'o de herb'ej'o'j kontrast'ig'as la blond'ec'o'n de gren'kamp'o'j, dum la ter'aĵ'o'j nov'e plug'it'a'j ili'n pentr'e valor'ig'as per la nigr'a'ruĝ'a kolor'o de si'a'j argil'a'j sulk'o'j. Oni sent'as antikv'a'n agl'a'n nest'o'n de la feŭd'a epok'o, en kiu la sinjor'eg'o si'n kaŝ'is por observ'i pas'ant'o'j'n, el kiu li ek'al'flug'is bird'eg'e por ili'n mort'ig'i, al kiu li ĝoj'e re'ven'is ŝarĝ'it'a de l’ akir'o rab'it'a. Sed hodiaŭ feliĉ'e la kutim'o'j est'as tut'e mal'sam'a'j: kaj kie trov'iĝ'is la iam'a nest'eg'o vid'iĝ'as nur princ'a dom'eg'o, kiu de mal'proksim'e al'tir'as la rigard'o'n per si'a bel'eg'ec'o.

Ĝi'n konstru'is, mez'e de la XIIIa jar'cent'o, kun'ul'o de Sankt'a-Ludovik'o, nom'it'a Vilhelm'o, kiu, dank’ al si'a kuraĝ'o en Egipto est'is rimark'it'a kaj tre ŝat'it'a de la reĝ'o.

Dum tiu mal'feliĉ'ul'o, mal'liber'ig'it'a de Sarazenoj, atend'is pacienc'e la mon'o'n pag'ont'a'n li'a'n liber'ec'o'n, Vilhelm'o, komisi'it'a kun kelk'a'j ali'a'j kavalir'o'j por ĝi'n kolekt'i per ĉiu'j ebl'a'j rimed'o'j, re'ven'is en Franc'uj'o'n, for'port'ant'e kun si ĉiu'j'n riĉ'aĵ'o'j'n de li kapt'it'a'j'n dum la rab'ad'o de azi'a'j kaj afrik'a'j urb'o'j.

Proviz'it'a de nobel'ec'a'j leter'o'j tut'e regul'a'j, li ricev'is de Blanche-de-Castille, kiu reg'is la reĝ'o'land'o'n dum la for'est'o de si'a fil'o, la propr'ec'o'n de bien'o nom'it'a les Prés Longs (Long'a'j herb'ej'o'j), pro la vast'ec'o de herb'ej'o'j border'ant'a'j la river'o'n, bien'o kiu'n, post tri jar'o'j, kiam li re'ven'is el la Sankt'a-Ter'o, Ludovik'o IX^a ali'form'ig'is en markiz'land'o'n.

Tiam sur la pli alt'a lok'o konstru'iĝ'is, per mult'a'j servut'o'j, tim'eg'ind'a kastel'o, miks'aĵ'o de mur'o'j ne'trans'ir'ebl'a'j, de minac'ant'a'j tur'o'j, proviz'it'a de ŝton'dent'o'j, kovr'it'a de pint'a'j tegment'o'j, kaj ĉirkaŭ'it'a de fos'aĵ'o, kiu'n plen'ig'is akv'o dub'e'verd'a. Oni ĝi'n trans'ir'is per lev'ebl'a pont'o, kiu mal'lev'iĝ'is nur por ebl'ig'i la al'ir'o'n aŭ la el'ir'o'n de fer'arm'it'o'j rapid'ant'a'j al la rab'ad'o.

Dum tri jar'cent'o'j tiu mal'lum'a loĝ'ej'o terur'is la land'o'n. En la vintr'a'j vesper'kun'ven'o'j, okaz'ant'a'j fund'e de garb'ej'o'j, oni mal'laŭt'e rakont'is terur'a'j'n histori'o'j'n: kavalir'o, mal'amik'o de Prelongoj, est'is en'mur'ig'it'a kun si'a arm'aĵ'o inter du mur'o'j; vir'in'o'j mal'respekt'eg'it'a'j est'is ĵet'it'a'j viv'a'j en forges'put'o'j'n; sub'ter'a'j galeri'o'j, kon'it'a'j nur de la sinjor'eg'o, ebl'ig'is, ke li al'ir'as ĝis mult'a'j mejl'o'j for de si'a dom'o, dum ĉiu kred'is, ke li ankoraŭ trov'iĝ'as en si'a kastel'o. Nur kiam la mal'proksim'a milit'o dev'ig'is la vasal'o'n sekv'i li'a'n estr'o'n, nur tiam la land'an'o'j ĝu'is iom da trankvil'ec'o.

Sed tiu'j fer'arm'it'o'j, rab'ist'o'j dum la pac'o, ali'form'iĝ'is sur la kamp'o batal'a en ver'a'j'n hero'o'j'n. Est'as Johano de Prelongo, la fil'o de la famili'a kre'int'o, kiu per si'a kuraĝ'o ebl'ig'as la Mons-en-Puelle’an venk'o'n. Pli post'e, en batal'o'j kontraŭ Angl'uj'o, en Crécy, en Poitiers, la markiz'o'j de Prelongo las'as mort'ig'i si'n, sed ne si'n liver'as. Inter kun'ul'o'j de la reĝ'o Johano, kiu'j li'n kun'ir'as Londonon, trov'iĝ'as Filip'o de Prelongo. Kaj kiam part'o de la franc'a nobel'ar'o akcept'is Henrik'o'n Vi^a, angl'a'n reĝ'o'n, kaj al li obe'is kiel al si'a rajt'a reĝ'o, Prelongoj rest'is fidel'a'j al la monarĥ'o venk'it'a, kaj ofer'is al Karlo Vi'i^a si'a'n glav'o'n kaj si'a'n kor'o'n.

Tia nobl'a kondut'o pluv'ig'is sur ili'n honor'o'j'n kaj riĉ'aĵ'o'j'n. Apog'iĝ'int'e sur la reĝ'a'n favor'o'n, ili'a mal'humil'ec'o far'iĝ'is tiel eg'a, ke iom post iom ili si'n konsider'is kiel la protekt'ant'o'j de la reĝ'o, kaj opini'is, ke la pere'o de unu Prelongano est'as por Franc'uj'o mal'feliĉ'aĵ'o pli plor'ind'a ol mal'venk'o en batal'o. Pro tio, ili'a mir'eg'o grand'eg'iĝ'is, kiam, dum la komenc'o de la XVII^a jar'cent'o, ili vid'is ke Richelieu pen'ad'is en'ĉen'ig'i tiu'n nobel'ar'o'n zum'ant'a'n kaj fanfaron'ant'a'n, kies ili est'is unu el plej fier'a'j specimen'o'j. Kulp'ig'it'a pro si'a part'o'pren'o en la Chalais’a konspir'o, Gustavio da Prelongo est'is sen'kap'ig'it'a: li'a'j'n bien'o'j'n oni konfisk'is; kaj, ĉar la pik'il'eg'o kaj la pik'fos'il'o ne pov'is dis'pec'ig'i la fortik'a'j'n mur'o'j'n de la kastel'o, kies cement'o, mal'fluid'ig'it'a de jar'o'j, akir'is ŝton'a'n mal'mol'ec'o'n, la terur'a kardinal'o ordon'is, ke oni plen'ig'u da pulv'o la sub'ter'a'j'n galeri'o'j'n de la mal'nov'a fortik'aĵ'o kaj la feŭd'a dom'eg'o eksplod'is unu'mas'e kun tondr'a bru'eg'o.

Re'trov'int'e la favor'o'n de Ludovik'o XIV^a, Ludovik'o de Prelongo ricev'is de la reĝ'o la permes'o'n re'konstru'i la famili'a'n kastel'o'n, kies nur du tur'o'j, ne renvers'it'a'j de eksplod'o, star'is ankoraŭ ruin'e supr'e de la mont'et'o.

Ter'fos'ist'o'j kaj mason'ist'o'j ek'for'pel'is la vespert'o'j'n el dis'romp'aĵ'o'j kaj la ran'o'j'n el fos'aĵ'o'j; oni for'port'is la unu'a'j'n kaj plen'ig'is la du'a'j'n, kaj en lok'o, en kiu minac'is la antikv'a fortik'aĵ'o, star'iĝ'is Re'nask'iĝ'o'stil'a palac'o, flank'it'a nord'e kaj sud'e de du tur'o'j, en'met'it'a'j intern'e de la nov'a'j konstru'aĵ'o'j, kiel post'sign'o ankoraŭ star'ant'a de est'int'ec'o mal'aper'int'a por ĉiam.

Tiam nov'a ekzist'ad'o komenc'is por la Prelongaj an'o'j. Loĝ'ant'a ĉu en Versailles, ĉu en Parizo, en si'a hotel'o de la Grenela strat'o, la mastr'o ven'is en si'a'n bien'o'n nur unu'foj'e dum la jar'o, por kontrol'i la kalkul'o'j'n de si'a intendant'o. La mod'o de l’ epok'o est'is ruin'iĝ'i gaj'e, sinjor'eg'e, kiel oni dir'is; sed tio ne mal'help'is, ke la farm'bien'ul'o'j est'as pli mal'mol'e prem'eg'it'a'j de la sub'reg'ist'o, kiu pen'is si'n riĉ'ig'i per la mal'riĉ'iĝ'o de si'a mastr'o. Pro tio, antaŭ'tag'e de la Revoluci'o, la Prelonga famili'o posed'is nur memor'o'n de si'a iam'a grand'ec'o. Unu vesper'o'n, Ludovik'o XVI^a, si'n turn'ant'e al Roĝer'o de Prelongo, dir'is:

— Vi'a markiz'a Moŝt'o, oni rakont'as ke vi hav'as mult'e da ŝuld'o'j.

— La afer'o ne est'as ne'ebl'a, vi'a reĝ'a Moŝt'o, respond'is Roĝer'o: mi demand'os pri tio mi'a'n intendant'o'n, kaj mi hav'os la honor'o'n inform'i vi'a'n reĝ'a'n Moŝt'o'n.

Nu, tiu intendant'o nom'iĝ'is Linŝardo. Jam de long'a temp'o, Linŝardoj loĝ'is en la Prelonga bien'o, kaj est'is la nask'it'serv'ist'o'j de la famili'o. Arm'serv'ant'o'j dum la Mez'epok'o, far'iĝ'int'e ter'labor'ist'o'j, kiam Eŭrop'o iom post iom pac'iĝ'is, ili hav'is en la kastel'o sid'o'n ne'disput'ebl'a'n kiel serv'ist'o'j, pord'ist'o'j, ĉambr'ist'o'j, dom'ist'o'j: fin'e la last'a el Linŝardoj est'is alt'ig'it'a ĝis la intendant'a rang'o. Mal'kuraĝ'e humil'eg'a antaŭ la estr'o, li est'is kruel'a, sen'kompat'a, antaŭ la sub'ul'o'j kaj la farm'bien'ul'o'j: kaj dum li kontent'ig'is la mal'ŝpar'em'o'n de la sinjor'eg'o, li sukces'e pli'grand'ig'is ĉiu'tag'e si'a'n propr'a'n posed'aĵ'o'n, kiam eksplod'is la Revoluci'o.

Dum la ge'markiz'o'j agoni'is sur la ekzil'a land'o, la hotel'o de la Grenela strat'o kaj la Prelonga bien'o est'is vend'it'a'j kiel naci'a'j bien'o'j. Per kelk'a'j mon'paper'o'j Linŝardo ili'n aĉet'is. Sed li zorg'e si'n ŝirm'is mal'antaŭ per'ul'o'j kaj postul'is, ke li'a nom'o ne est'u skrib'it'a mal'supr'e de la vend'o'kontrakt'o; ĉar li ne vol'is, ke oni sci'u en la land'o kia'manier'e li tromp'is la fid'o'n de la famili'o al kiu li ĉio'n ŝuld'is.

Tiam mal'trankvil'ec'o li'n kor'tuŝ'eg'is. Kiam tiu period'o de politik'a'j konfuz'aĵ'o'j, kiu'n li sent'is nur provizor'a est'os fin'it'a; kiam la mastr'o'j, koler'a'j pri long'a ekzil'o kaj mal'afabl'ig'it'a'j de la mal'feliĉ'o, re'ven'os hejm'e'n, kaj li'n demand'os pri li'a administr'o, kio'n li respond'os? Turment'it'a de tiu ide'o, kiu li'n tag'e kaj nokt'e mord'et'is Linŝardo pri'pens'is, ke se kastel'o kaj park'o est'as objekt'o'j mal'facil'e en'met'ebl'a'j en poŝ'o'n, tamen ili'a'j pec'o'j, ali'form'ig'it'a'j en bel'a'j'n sonor'ant'a'j'n mon'er'o'j'n, est'as facil'e kaŝ'ebl'a'j.

Pro tio, ar'o da detru'ist'o'j okup'is la Prelongan bien'o'n. La zink'o de de'flu'il'o'j kaj de tegment'o'j est'is vend'it'a laŭ'pez'e, la grand'valor'a'j mebl'o'j, art'a'j objekt'o'j, arm'il'o'j kaj arm'il'ar'o'j, transport'it'a'j en sen'risk'a'n lok'o'n, ĉe brokant'ist'o'n, komisi'it'a'n por ili'n re'vend'i detal'e: la pord'o'j, fenestr'o'j, skulpt'it'a'j en'kadr'aĵ'o'j, plafon'a'j kartuŝ'o'j, el'ig'it'a'j el mur'o'j, pli'grand'ig'is la amas'o'n: kaj kiam rest'is neni'o kapt'ind'a kaj vend'ind'a, oni atak'is la park'o'n.

La jar'cent'a'j'n arb'eg'o'j'n tranĉ'is hak'ist'ar'o: la alt'kresk'a'j kverk'o'j, sam'temp'ul'o'j de unu'a'j Valois’oj, frakas'e fal'eg'is; kaj ili'a'j sen'branĉ'a'j trunk'o'j, ali'form'ig'it'a'j en trab'o'j'n kaj en tabul'o'j'n, sekv'is la sam'a'n voj'o'n ol ali'a'j rest'aĵ'o'j.

Baldaŭ el tiu bel'eg'a sinjor'eg'a dom'o rest'is nur kvadrat'o da nud'a'j kaj plor'ind'a'j mur'o'j, intern'e difekt'it'a de la sun'o kaj de la pluv'o, kiu'j en'ir'is tra tegment'o romp'it'a kaj tra mal'ferm'eg'it'a'j fenestr'o'j, en'ten'ant'e du masiv'a'j'n tur'o'j'n kaj super'ant'e kort'o'n plen'a'n da sovaĝ'a'j herb'o'j kaj da arb'trunk'o'j putr'iĝ'ant'a'j sur la ter'o. Ĝi est'is la rest'aĵ'o de la antikv'a park'o.

Sed per tiu'j si'n'sekv'a'j komerc'ag'o'j, la posed'aĵ'o de Linŝardo ĉiu'tag'e pli'grand'iĝ'is. Li re'vend'is metal'mon'e tio'n, kio'n li est'is aĉet'int'a paper'mon'e, sci'is atend'i kaj ek'kapt'i okaz'o'n favor'a'n. Ĉar la mult'e'kost'a'j objekt'o'j est'is re'trov'ont'a'j si'a'n antikv'a'n valor'o'n nur sub reg'ist'ar'o iom mal'pli popol'a, li ĝoj'e salut'is la al'ven'o'n de l’ Imperi'o. Franc'uj'o, lac'a pro la sang'a tragedi'o de Terur'o, re'trov'is rilat'a'n kviet'ec'o'n sub la fer'a man'o, kiu ĝi'n prem'eg'is, kaj ĝi pen'ad'is forges'i, dank’ al ĝu'ad'o'j de luks'o kaj de facil'a'j plezur'o'j, la terur'a'n inkub'sonĝ'o'n de last'a'j jar'o'j. Riĉ'a da glor'o, sed mal'riĉ'a da vir'o'j, al ĝi mank'is labor'ist'o'j, manĝ'it'a'j de la milit'ad'o. Pro tio, la vend'o de art'a'j objekt'o'j kaj de mebl'o'j mal'oft'a'j est'is facil'a. Dank’ al tiu far'manier'o, Linŝardo dek'obl'ig'is riĉ'aĵ'o'j'n, kiu'j'n neni'u pov'is al li protest'i: kaj kiam la fal'o de Napoleono ebl'ig'is al ge'markiz'o'j ili'a'n re'ven'o'n en Franc'uj'o'n, li est'is pret'a ili'n akcept'i.

Ĉar, kiel por la aĉet'o de la kastel'o, ĉiu'j tiu'j vend'ad'o'j est'is far'it'a'j sub nom'o de tri'a person'o fremd'a kaj ne'kon'it'a en la land'o, al kiu, por li'n re'kompens'i pro li'a serv'em'o, Linŝardo pag'is grav'a'n makler'o'n. Dank’ al tiu kun'kulp'ec'o, la sub'skrib'o de l’ eks'sub'reg'ist'o neni'e trov'iĝ'is: kaj est'is ne'ebl'e, ke la posed'ant'o ŝtel'it'a pov'os suspekt'i, ke li'a ruin'ig'int'o est'is li'a propr'a intendant'o.

Kiam la vojaĝ'a kaleŝ'o, kiu vetur'ig'is Prelongon la iam'a'j'n posed'int'o'j'n de la kastel'o, halt'is antaŭ li'a pord'o, la ruz'a fripon'o opini'is, ke al'ven'is la moment'o efektiv'ig'i projekt'o'n el'pens'it'a'n de temp'o jam long'a. Cert'e li'a hav'aĵ'o est'is ne'tuŝ'ebl'a: neni'u rajt'e pov'is al li ĝi'n disput'i. Sed sam'temp'e li dir'is al si ke, ĉar la reĝ'ec'o est'as re'star'ig'it'a, sinjor'o de Prelongo, re'far'iĝ'int'e potenc'a, favor'e aŭskult'at'a de la reĝ'o, pen'os, per ĉiu'j ebl'a'j rimed'o'j, re'pren'i la hered'bien'o'n de si'a'j pra'patr'o'j. La iam'a sub'reg'ist'o ne tim'is tuj'a'n re'pren'o'n; sed li'n terur'is ebl'a'j incit'et'o'j kaj enu'ad'o'j, kiu'j las'us al li neniu'n minut'o'n da ripoz'o: kaj, ĉar li sent'is si'n mal'jun'iĝ'ant'a'n, li vol'is ĝu'i pac'e la rab'it'a'n riĉ'aĵ'o'n.

La per'ul'o, kiu'n li iam uz'is, est'is mal'viv'a jam de kelk'a'j jar'o'j; do li'n pov'is atak'i neni'a mal'diskret'o: kaj li est'is cert'a, ke daŭr'os la publik'a estim'o, kiu ĝis nun li'n ĉirkaŭ'is, kaj kiu'n li ŝat'is tre'eg'e. Sed fam'a proces'o okaz'u, inform'iĝ'o far'iĝ'u, la tut'a trab'aĵ'o de li'a'j kombin'o'j, tiel pen'ad'e star'ig'it'a'j, subit'e fal'eg'os.

Do Linŝardo kompren'is, ke est'as neces'e konsent'i mal'grand'a'n perd'o'n, kaj re'don'i al la markiz'o, sen esper'o de re'akir'o, tiu'n mal'nov'a'n kastel'o'n ruin'iĝ'ant'a'n, kiu'n li neniel pov'is util'ig'i.

La antaŭ'a'n jar'o'n, li ŝajn'e ĝi'n re'aĉet'is, tiu'foj'e tre mal'kaŝ'e, grand'e mir'ig'ant'e si'a'j'n najbar'o'j'n, kiu'j dir'is inter si:

— Kio'n do li vol'as far'i per tiu'j dis'romp'aĵ'o'j? La ruz'a vilaĝ'an'o efektiv'ig'is si'a'n projekt'o'n. Ag'ant'e lert'e, li esper'is mal'koler'ig'i sinjor'o'n de Prelongo, kaj ali'form'ig'i en amik'o'n tiu'n iam'a'n mastr'o'n, kiu al'ven'os kun minac'o en la okul'o'j, kun riproĉ'o'j en la buŝ'o.

La mal'jun'a fripon'o ne erar'is. Re'trov'int'e ruin'ig'it'a la pra'patr'a'n dom'eg'o'n, kiu'n li las'is sen'difekt'a antaŭ si'a el'ir'o, Roĝer'o sent'is si'a'n kor'o'n okup'it'a'n de mal'esper'o kaj de koler'o. Sed la sub'reg'ist'o, de temp'o jam long'a, prepar'is si'a'n defend'o'n.

— Vi'a markiz'a Moŝt'o, li dir'is, mi ne pov'is mal'help'i, ke la revoluci'a rab'ad'o ne ruin'ig'u la kastel'o'n de vi'a'j pra'patr'o'j. Mi pov'is far'i nur unu afer'o'n: re'aĉet'i per mi'a'j ŝpar'aĵ'o'j tio'n, kio'n la sen'kulot'o'j bon'vol'is indulg'i. Tiu kastel'o al mi aparten'as; kaj mi ĝi'n re'don'as al vi.

— Tio est'as tre bon'a; mi dank'as vi'n, respond'is Roĝer'o, far'ant'e grimac'o'n de mal'kontent'o, sed ĉu vi opini'as, ke est'as loĝ'ebl'a tiu amas'o da rub'o'j? Tiam Linŝardo si'n lev'as, kaj dir'as per voĉ'o solen'a:

— Vi'a Prelonga markiz'a Moŝt'o, ekzist'as supr'e de la pord'o, kiu en'ir'ig'as en la grand'a'n nord'a'n tur'o'n granit'a ŝton'plat'o, sur kiu est'as skulpt'it'a la blazon'ŝild'o de vi'a famili'o: tri leon'o'j pas'ant'a'j sur sinopl'a kamp'o. Ĉi tie'n met'it'a de la kre'int'o de vi'a ras'o, ĝi trans'ir'is la jar'cent'o'j'n sen'difekt'it'e, kaj ĝi ankoraŭ super'as la land'o'n laŭ tri'mejl'a radi'o. Unu'a'foj'e jam, dum epok'o de fam'a kardinal'o, Di'o ĝi'n protekt'is, ĉar ĝi'n mirakl'e ne romp'is la eksplod'o. Se mi ne est'us est'int'a fidel'a serv'ist'o, la kastel'o, fal'ant'e en ali'a'j'n man'o'j'n, dis'pec'iĝ'is sub la pik'il'eg'o de detru'ist'o'j. Sed feliĉ'e mi tie ĉi trov'iĝ'is, ĝi'n observ'ant'e. La rest'aĵ'o'j de la palac'o mal'mult'e mi'n interes'is: por mi, tiu sankt'a simbol'o nur est'is grav'a: kaj mi ĝi'n pren'is sub mi'a protekt'o, por ke la sang'o'kovr'it'a'j man'o'j de la Revoluci'o ne ĝi'n detru'u, ne ĝi'n mal'respekt'u.

Tiu'j vort'o'j, el'parol'it'a'j per voĉ'o vibr'ant'a, al'ir'is rekt'e al la kor'o de la mal'jun'a nobel'ul'o, kaj kor'bat'ig'is la plej intim'a'j'n fibr'o'j'n de li'a ras'a mal'humil'ec'o. Do, rapid'ant'e al si'a iam'a intendant'o, li prem'is li'a'j'n man'o'j'n, kaj ek'kri'is:

— Dank'e, mi'a bon'a Linŝardo; dank'e, mi'a fidel'a serv'ist'o; mi vi'n mal'prav'e kulp'ig'is: pardon'u mi'n.

Tuj oni al'ir'is al la notari'o por la don'kontrakt'o, per kiu la eks'sub'reg'ist'o donac'is al la iam'a posed'int'o de la kastel'o la ruin'o'j'n de ĝi, kaj la park'o'n ĝi'n ĉirkaŭ'ant'a'n. Kaj sur la notari'a paper'o stamp'it'a, registr'it'a, la sub'skrib'o de la Prelonga markiz'o mal'volv'is si'a'n paraf'o'n, dum ĝi'n kontakt'ig'is la nom'o de li'a iam'a lake'o.

El la mil'milion'o por migr'it'o'j la sen'bien'a nobel'ul'o est'is rajt'e ricev'ont'a grand'eg'a'n part'o'n. Do, post kelk'a'j tag'o'j, li al'ir'is Parizon, por far'i, ĉe la komisi'it'ar'o pro tio nom'it'a la neces'a'j'n klopod'o'j'n. Post mult'a'j mal'rapid'aĵ'o'j, post sen'fin'a'j inter'parol'ad'o'j, la mon'sum'o da ses milion'o'j al li est'is difin'it'a.

Linŝardo, konserv'it'a en si'a'j intendant'a'j funkci'o'j, pren'is sur si'n ĉiu'j'n detal'a'j'n klopod'o'j'n, kiu'j'n absolut'e ne kompren'is la naiv'a markiz'o. Dank’ al li, la hotel'o de la Grenela strat'o est'is re'aĉet'it'a, kaj re'star'ig'it'a la Prelonga kastel'o; dum Imperi'o'stil'a mebl'ar'o anstataŭ'is la antikv'a'j'n Ludovikodekkvinajn apog'seĝ'o'j'n, kiu far'iĝ'is ne'trov'ebl'a'j pro mal'oft'ec'o.

Ĝarden'fabrik'ist'o met'is en la sen'arb'ig'it'a'n park'eg'o'n taĉment'o'n da labor'ist'o'j: kaj bel'et'a angl'o'stil'a park'et'o tre komb'it'a, tre bros'it'a, tre rast'it'a anstataŭ'is la bel'eg'a'n antikv'a'n arb'eg'ar'o'n.

La kelk'a'j jar'cent'a'j kverk'o'j, kiu'j ne est'is fal'ig'it'a'j pro brak'o'mank'o, est'is pi'e konserv'it'a'j, kaj far'iĝ'is la centr'o kaj sam'temp'e la kaŭz'o de rav'a'j herb'ej'o'j, kies pal'a verd'aĵ'o ĝoj'ig'is la rigard'o'n. Font'et'o, kiu proksim'e flu'is, est'is kapt'it'a, kaj pov'is for'kur'i al la eben'aĵ'o nur kiam ĝi est'is frukt'ig'int'a la nov'a'n park'o'n, ĝi'n mal'sek'ig'ant'e per si'a'j mult'a'j kurb'iĝ'o'j, kaj far'ant'e de lok'o al lok'o bel'mov'a'j'n akv'o'fal'et'o'j'n sur ne'natur'a'j rok'aĵ'o'j mult'e'kost'e mason'it'a'j. Ĉi tie kaj tie natur'ŝajn'a'j pont'o'j ebl'ig'is la trans'ir'o'n super ĝi. Oni eĉ konstru'is per cement'o, en la part'o plej mal'proksim'a, ruin'aĵ'o'n tiel perfekt'e kaj tiel okul'tromp'e far'it'a'n, ke la pas'ant'o ne klar'ig'it'a rest'is konvink'it'a, ke li hav'as antaŭ li ver'a'n feŭd'a'n rest'aĵ'o'n, datum'ant'a'n de la Kruc'a'j milit'ir'o'j.

La mon'o kiu, post tiu'j labor'o'j, rest'is el la mon'sum'o don'it'a kiel kompens'aĵ'o, est'is procent'e don'it'a de Linŝardo al la ŝtat'a prunt'o, por ke ĝi pag'u la rent'o'n.

Cert'e inter la antikv'a'j Prelongaj markiz'o'j kaj la nun'a, neni'u kompar'o est'is ebl'a: sed tamen li pov'is ankoraŭ figur'i en la mond'o, kaj en ĝi viv'ad'i kiel riĉ'a sen'okup'ul'o.

Dum tiu temp'o, li'a fil'o Raŭl'o, graf'o de Prelongo, nask'it'a en German'uj'o dum ekzil'o, plen'um'is apud la reĝ'o la funkci'o'j'n de nobel'gard'ist'o, funkci'o'j'n, al kiu'j li'a'j mult'a'j nobel'ec'a'j vic'o'j don'is rajt'o'n ne'diskut'ebl'a'n.

La patr'o Linŝardo hav'is fil'o'n nom'it'a'n Andre'o, nask'it'a'n antaŭ la Revoluci'o kaj sekv'e iom pli mal'jun'a'n ol la graf'o Raŭl'o. De tiu temp'o flu'is du'dek'ok jar'o'j, kaj la knab'o far'iĝ'is bel'a jun'ul'o, kiu est'is por si'a patr'o li'a sol'a ĝoj'o kaj sol'a fier'ec'o. Pro tio, afer'o, kiu'n la mal'jun'ul'o pli ŝat'is ol la riĉ'ec'o'n, est'is la estim'o kaj la am'o de si'a fil'o. Li est'u sol'a, la juĝ'o'j, kiu'j'n oni pov'us far'i pri li'a'j gest'o'j aŭ parol'o'j, li'n las'us tut'e indiferent'a; sed apud li trov'iĝ'is Andre'o, Andre'o, kiu star'iĝ'is antaŭ li kiel viv'a konscienc'o: kaj, ĉar la fil'a respekt'o mal'facil'e akord'iĝ'as kun la mal'estim'o publik'a, la cerb'o de Linŝardo el'pens'is ĉiu'tag'e mil kombin'o'j'n pli el'trov'em'a'j'n unu'j'n ol la ali'a'j'n, por ke neni'u pov'u suspekt'i per kiu'j rimed'o'j li'a'j riĉ'aĵ'o'j est'is akir'it'a'j. Li sci'is ke, se li'a fil'o kon'us la ver'o'n, li est'us kapabl'a ĉio'n mal'akcept'i, kaj eĉ si'n vol'e kondamn'i al la mal'riĉ'ec'o, prefer'e ol uz'i riĉ'aĵ'o'j'n ne honest'e ricev'it'a'j'n.

Kiam la eks'sub'reg'ist'o re'don'is al si'a iam'a mastr'o la ruin'o'j'n de la kastel'o, la jun'ul'o si'n ĵet'is al la kol'o de si'a patr'o, kaj ek'kri'is en mov'ad'o de sincer'a entuziasm'o:

— Est'as bel'a, tio kio'n vi far'as, est'as kuraĝ'a, est'as grand'anim'a; kaj mi pli ankoraŭ vi'n am'us se tio est'us ebl'a! Tamen tia mal'avar'ec'o ĉiu'j'n mir'ig'is. Oni al si ripet'is mal'laŭt'e, ke tia mal'profit'em'o tre mal'bon'e akord'iĝ'is kun la karakter'o de la mal'jun'a ruz'ul'o, kaj, ke ĝi kred'ebl'e est'is pli ŝajn'a ol ver'a. Fam'o'j mal'trankvil'ig'a'j ĉirkaŭ'ir'is pri la de'ven'o de tiu riĉ'ec'o; kaj, en si'a sen'ĉes'a marŝ'ad'o, la imag'o'j incit'it'a'j pli kaj pli antaŭ'e'n'ir'is kaj jam preskaŭ antaŭ'vid'is la ver'o'n.

Tiam li opini'is, ke neces'e est'as frap'i grand'a'n bat'o'n kaj don'i al tiu'j lang'o'j, kiu'j vol'is sen'halt'e agit'iĝ'i, nutr'aĵ'o'n por inter'parol'ad'o'j, kaj util'ig'i por li'a sav'o tiu'j'n babil'ad'o'j'n, kiu'j, se li ne ili'n halt'ig'os, baldaŭ kaŭz'os li'a'n pere'o'n. Pro tio, pretekst'int'e, ke li bezon'as nov'model'a'n plug'il'o'n, li supr'e'n'ir'is en la publik'a'n vetur'il'o'n, kiu tri'foj'e semajn'e vetur'ig'is Parizon.

Tuj kiam li est'is al'ven'int'a, li rapid'is si'n proviz'i de la kultur'il'o, ŝajn'a kaŭz'o de si'a vojaĝ'o: kaj kiam tiu aĉet'o est'is far'it'a, ĉar li hav'is dum kelk'a'j tag'o'j si'a'n temp'o'n tut'e liber'a'n, li komenc'is si'a'j'n klopod'o'j'n. Kiam li el'ir'is, li antaŭ'sci'ig'is Andre'o'n, ke kred'ebl'e li rest'os for'est'ant'a dum unu semajn'o, pretekst'ant'e, ke li ne re'vid'is Parizon de mult'a'j jar'o'j, ke grand'a'j ŝanĝ'o'j okaz'is en la ĉef'urb'o, kaj, ke li est'us kontent'a vizit'i la nov'a'j'n monument'o'j'n, kiu'j'n Napoleono konstru'ig'is dum si'a reg'ad'o.

Sed anstataŭ si'n promen'ad'i al la Triumf'a ark'o, al la Magdaleno, al la Karusel'a plac'o, kiu'j li'n neniel interes'is, li unu'e si'n proviz'is de ilustr'it'a katalog'o en'hav'ant'a la figur'o'j'n de antikv'a'j mon'er'o'j, kaj de nom'ar'o uz'at'a de mon'er'ist'o'j kaj de medal'kolekt'ist'o'j. Li zorg'e stud'is ĉiu'j'n, kiu'j est'is uz'it'a'j dum la epok'o de Valois’oj: kaj kiam, dank’ al si'a memor'ec'o ver'e rimark'ind'a, li gravur'ig'is en si'a'n cerb'o'n la figur'o'n de tiu'j mon'er'o'j tiel bon'e, ke neni'u est'us kapabl'a li'n erar'ig'i, dum li kontraŭ'e pov'us lern'ig'i pri tio eĉ la plej kler'a'j'n special'ist'o'j'n, li konscienc'e ek'ekzamen'is unu post la ali'a ĉiu'j'n butik'o'j'n de brokant'ist'o'j kaj de komerc'ist'o'j por antikv'aĵ'o'j. Ĉiu'j'n mon'er'o'j'n de tiu epok'o, precip'e la kupr'a'j'n kaj la arĝent'a'j'n li aĉet'is, rifuz'ant'e sen'kompat'e, kaj neniel al'log'it'e de admon'o'j de la vend'ist'o, ĉiu'j'n, kiu'j aparten'as al pli nun'a'j temp'o'j. Moment'e li halt'is antaŭ du turnojsaj mon'funt'o'j (livres tournois), mark'it'a'j per la profil'o de Karlo IX^a kaj admir'ind'e konserv'it'a'j. La komerc'ist'o pet'is tri cent frank'o'j'n por ĉiu mon'er'o. Dis'tir'it'a unu'flank'e de si'a avar'ec'o kaj ali'flank'e de si'a sukces'dezir'o, li ŝancel'iĝ'is, kiam subit'e li decid'iĝ'is:

— Nu, li dir'is, kiu vol'as la fin'o'n vol'as la rimed'o'j'n! Li pag'is ses'cent frank'o'j'n al la brokant'ist'o: kaj la du or'a'j mon'er'o'j kun'iĝ'is kun la ali'a'j en la sak'o'n en kiu'n li en'met'is si'a'j'n aĉet'aĵ'o'j'n. Kiam, post ok tag'o'j plen'ig'it'a'j de kur'ad'o'j tra Parizo el nord'o sud'e'n kaj el orient'o okcident'e'n, li est'is akir'int'a tia'manier'e cent'o'n da mon'er'o'j, li re'supr'e'n'ir'is en la vetur'il'o'n kaj re'ven'is Prelongon kun si'a plug'il'o, kiu'n li montr'is al ĉiu, kaj si'a sak'et'o, kiu'n li vid'ig'is al neni'u.

Re'ven'int'e hejm'e'n, li unu'e parol'is entuziasm'e pri la pli'bel'ig'aĵ'o'j de la ĉef'urb'o, kiu'n li'a'j long'a'j klopod'o'j li'n dev'ig'is vizit'i preskaŭ malgraŭ'vol'e. Sed kiam li trov'iĝ'is sol'a kun najbar'o, kiu'n li sci'is babil'em'a, li el'tir'is el si'a poŝ'o, kun grand'a'j mister'a'j gest'o'j, la sak'et'o'n en'hav'ant'a'n la antikv'a'j'n mon'er'o'j'n: kaj li mal'laŭt'e rakont'is, ke iam, vizit'int'e la sub'ter'a'j'n galeri'o'j'n de la kastel'o, li trov'is en amas'o da rub'o'j kupr'a'n vaz'o'n plen'a'n da simil'a'j mon'er'o'j.

Tia rakont'o kompren'ebl'e ek'bril'ig'is en okul'o'j de li'a inter'parol'ant'o flam'o'j'n de avid'ec'o. La du or'a'j mon'er'o'j precip'e entuziasm'ig'is tiu'j'n eĉ kiu'j ŝajn'is plej indiferent'a'j kaj plej mal'profit'em'a'j. Ne'util'e est'as al'don'i, ke, kiam li las'is si'a'n inter'parol'it'o'n, ĉiam al li li rekomend'is la plej absolut'a'n sekret'o'n.

Post ok tag'o'j, nov'a legend'o rond'e'dir'iĝ'is ĉirkaŭ la land'o. Ĉiu'j hom'o'j, al kiu'j Linŝardo konfid'is si'a'n nov'a'n el pens'o'n, rapid'e rakont'is al tiu'j, kiu'j bon'vol'is ili'n aŭd'i, sed ĉiam promes'ig'ant'e la plej grand'a'n diskret'ec'o'n, ke la eks'sub'reg'ist'o est'is trov'int'a trezor'o'n en la kel'o'j de la mal'nov'a kastel'o. Unu'e oni parol'is nur pri kelk'a'j cent'o'j da frank'o'j. Sed, post dek'kvin tag'o'j, la kupr'a vaz'o, konsider'it'a kiel tro et'a, kaj ne kontent'ig'ant'a la incit'it'a'j'n imag'o'j'n, est'is anstataŭ'it'a de barel'et'o; la barel'et'o far'iĝ'is barel'o; la barel'o, barel'eg'o; kaj fin'e la barel'eg'o ali'form'iĝ'is en uj'o'n tiel vast'a'n, ke neni'u est'is vid'int'a tiel vast'eg'a'n uj'eg'o'n.

Post unu monat'o, oni rakont'is mal'kaŝ'e, ke ekzist'as sub'ter'a galeri'o, pas'ant'a sub Violano, kaj antaŭ'ir'ant'a en la kamp'ar'o'n ĝis du mejl'o'j el la kastel'o; ke, de mult'a'j jar'o'j, tiu galeri'o est'is ferm'it'a de mur'o, kaj ne komunik'iĝ'is plu kun la ali'a'j kel'o'j; ke, i'a'n nokt'o'n, Linŝardo, arm'it'a de pik'fos'il'o, detru'is la bar'o'n, kaj, antaŭ'ir'ant'e si'n gard'em'e en la mal'larĝ'a'n koridor'o'n, fin'e en'ir'is en spec'o'n da ĉambr'o, kie trov'iĝ'is ord'ig'it'a'j grand'eg'a'j barel'o'j plen'a'j da or'a'j mon'er'o'j. Nur pri la kvant'o de tiu'j barel'o'j la opini'o'j divers'iĝ'is. Laŭ i'a'j, la nombr'o est'is ne'preciz'a, sen'fin'a: la plej mal'imag'em'a'j cert'ig'is ke, laŭ la rakont'o de iu tre bon'e sci'ig'it'a, dek barel'o'j almenaŭ trov'iĝ'is en tiu sub'ter'a ĉambr'o.

Linŝardo sekv'is tiu'n mov'ad'o'n kun mal'sincer'a indiferent'ec'o, sed fund'e de li'a brust'o li'a kor'o salt'eg'is pro ĝoj'o; ĉar li vid'is, ke li'a ruz'o sukces'is mult'e pli bon'e ol li est'us tio'n esper'int'a.

— Nu, li dir'is, kiam li est'is sol'a, frot'ant'e si'a'j'n man'o'j'n unu kontraŭ la ali'a'n laŭ fortik'ec'o kapabl'a el'artik'ig'i si'a'j'n man'radik'o'j'n, nu, se la babil'ad'o'j est'as ĝeneral'e mal'bon'aĵ'o, tamen ili kelk'a'foj'e en'hav'as bon'aĵ'o'j'n ... kiam oni sci'as ili'n util'ig'i.

De tiu moment'o, est'is akcept'it'e, kiel ver'aĵ'o tut'e ne diskut'ebl'a, ke la riĉ'aĵ'o'j de l’ eks'sub'reg'ist'o de'ven'is de trezor'o iam trov'it'a de li en la mal'nov'a'j sub'ter'a'j galeri'o'j. Tia est'is la last'a milit'o, kiu'n entrepren'is la patr'o Linŝardo. Sed post tiu sukces'o, li ne tim'is la est'ont'ec'o'n: li pov'is ek'dorm'i sur si'a'j laŭr'o'j, ĉar li ne est'is plu vund'ebl'a eĉ de la dub'o. La mal'jun'a batal'ant'o el'ir'is el la batal'o ankoraŭ venk'int'e.

Tut'e re'kuraĝ'ig'it'a sur tiu flank'o, Linŝardo komenc'is la ekspluat'o'n de kamp'o'j, kiu'j iam aparten'is al li'a eks'mastr'o. En la bien'o dis'pec'ig'it'a, li apart'ig'is por si leon'a'n part'o'n: dank’ al la persist'ec'o kaj la obstin'ec'o kamp'ar'an'a, kiu'j trov'iĝ'is fund'e de li'a karakter'o, li sukces'is ĉiu'tag'e pli'grand'ig'i ili'a'n valor'o'n. Oni dev'as al'don'i, ke li est'is lert'e help'it'a de si'a fil'o. Al mal'nov'a'j metod'o'j de antaŭ'a'j jar'cent'o'j, li anstataŭ'ig'is nov'a'j'n far'manier'o'j'n: dank’ al li'a lert'ec'o, la ter'o produkt'is rent'o'n super'a'n, kiu'n neniam kon'is la antikv'a'j sub'reg'ist'o'j. Li est'is la plej riĉ'a posed'ant'o en la tut'a land'o: li'a opini'o al'trud'iĝ'is; kaj ĝis mult'a'j mejl'o'j ĉirkaŭ'e oni ĝi'n konsider'is kiel ver'a'n potenc'o'n. Dum la markiz'o, viv'ant'e sol'a en si'a kastel'o re'star'ig'it'a, aper'is antaŭ okul'o'j de ĉiu'j land'an'o'j nur kiel respekt'ind'a rest'aĵ'o de mal'aper'int'a'j jar'cent'o'j, li'a intendant'o, kiu dis'ig'is ĉirkaŭ si la mov'ad'o'n kaj la viv'o'n, far'iĝ'is, kaj preskaŭ sen'vol'e, la ver'a sinjor'eg'o de la land'o.

Nur unu afer'o venen'ig'is li'a'n ĝoj'o'n. Li'a fil'o ne ŝajn'is dezir'i la edz'iĝ'o'n, kaj dir'is oft'e:

— Ni est'as nun tiel feliĉ'a'j: kial ŝanĝ'i? La mal'jun'a patr'o sent'is kvazaŭ konscienc'riproĉ'o'n: oft'e li si'n demand'is ĉu la mal'ŝat'o, kiu'n la jun'ul'o ŝajn'is sent'ad'i por rajt'a edz'iĝ'o, ne hav'as si'a'n font'o'n en la tro'grand'ig'o de fil'a am'o.

Ĉar Andre'o est'is bon'a, ag'em'e bon'a. Neniam mal'riĉ'ul'o, si'n prezent'int'e en la farm'o'dom'o'n, el ĝi el'ir'is kun man'o'j mal'plen'a'j. Li'n oni konsider'is kiel la bon'far'ant'o'n de la land'o; kaj tiu fam'o nask'is okaz'aĵ'o'n, kiu hav'is por li'a est'ont'ec'o grav'eg'a'n influ'o'n. Iam li re'ven'is en si'a vetur'il'o, kiam li renkont'is sur la voj'o kvin'dek- aŭ ses'dek'jar'a'n vir'o'n, kiu ŝajn'is lac'eg'a.

— Kie'n vi ir'as, kompat'ind'ul'o? demand'is Andre'o.

— Al la Linŝarda farm'o'dom'o.

— Supr'e'n'ir'u en mi'a'n vetur'il'o'n. Post kvar'on'o da hor'o, Andre'o jam sci'is, ke li'a kun'vojaĝ'ant'o nom'iĝ'as Giulio Freĉio, de'ven'e Kors'a, kaj part'o'pren'is ĉiu'j'n milit'o'j'n de l’ Imperi'o. Li'n vund'it'a'n en la batal'o de Borodino kaj milit'kapt'it'a'n oni direkt'is al la Siberia land'lim'o kaj post'e en'ferm'is en fortik'aĵ'o'n, en kiu li viv'is dum kvar jar'o'j, kvazaŭ forges'it'a. Fin'e iam mal'ferm'iĝ'is la pord'o'j de li'a mal'liber'ej'o: li re'far'iĝ'is liber'a sed tut'e sen'mon'a. Tiam, pro grand'eg'a dezir'o re'vid'i Franc'uj'o'n, komenc'is por li ekzist'ad'o, kiu'n li ne pov'is sen'trem'e re'memor'iĝ'i. De urb'o en urb'o'n li re'ven'is pied'e el fund'o de Rus'uj'o: pro tio li'a'j fort'o'j est'is tut'e el'uz'it'a'j. Feliĉ'e tiu bon'a Andre'o li'n help'is: sen tio, li est'us mort'int'a pro mal'sat'o, fund'e de fos'aĵ'o.

Post ok tag'o'j, Andre'o kaj Freĉio far'iĝ'is reciprok'a'j amik'o'j. La fil'o Linŝardo ne lac'iĝ'is, aŭd'ant'e si'a'n kun'ul'o'n, kiu parol'is pri si'a pentr'ind'a insul'o, pri la sovaĝ'a bel'ec'o de arb'et'ar'o'j (maquis), kun la mar'o blu'a ek'vid'it'a en la mal'proksim'o inter du mont'ar'o'j. Post'e la voĉ'o de la mal'jun'a eks'soldat'o pli'mol'iĝ'is: li memor'is pri vir'in'o iam de li am'it'a. Kiam li est'is dev'ig'it'a for'las'i la patr'a'n land'o'n, por batal'ad'i en kvar angul'o'j de Eŭrop'o, li las'is ŝi'n graved'a'n. Kia'j ambaŭ far'iĝ'is, ŝi kaj ŝi'a infan'o? Pro tio, li est'is tre dezir'em'a re'vid'i Kors'uj'o'n. Ĉar Andre'o promes'is, ke li pag'os al li la vojaĝ'o'n, li instig'is si'a'n jun'a'n amik'o'n, ke li plen'um'u si'a'n promes'o'n.

— Vi est'as tre feliĉ'a, dir'is iam la fil'o Linŝardo; vi baldaŭ re'vid'os bel'eg'a'n region'o'n, kiu'n mi ĉiam dezir'is kon'i.

— Nu, ven'u kun mi: kio vi'n mal'help'as? Mi est'us tiel feliĉ'a vi'n prezent'i al mi'a'j am'at'o'j, dir'ant'e: jen mi'a sav'int'o.

— Ne est'as la dezir'o, kiu mank'as. Sed la farm'a'j labor'o'j dev'ig'as, ke mi tie ĉi ĉe'est'u, kaj mal'permes'as mi'a'n el'ir'o'n.

— Ho! por kelk'a'j semajn'o'j! Ni trov'iĝ'as en moment'o de la jar'o, en kiu la kultur'o iom ripoz'as. Ceter'e ĉu vi ne hav'as sinjor'o'n vi'a'n patr'o'n por vi'n anstataŭ'i? Andre'o far'iĝ'is rev'em'a, kaj neni'o'n respond'is. Vesper'e, ĉe la manĝ'o'tabl'o, li dir'is pri tio kelk'a'j'n vort'o'j'n al si'a patr'o, kiu ek'kri'is gaj'e:

— Ir'u, mi'a kar'a infan'o, ir'u do. Vi sufiĉ'e labor'ad'as dum la tut'a jar'o: vi tre rajt'e pov'as pren'i unu aŭ du monat'o'j'n da liber'temp'o. Sinjor'o Freĉio est'as prav'a: ĉu mi ne rest'as tie ĉi por zorg'i pri ĉio? Sed vi garanti'as por li, li admon'is, si'n turn'ant'e al la mal'jun'a soldat'o; oni rakont'as, ke en vi'a land'o pro ne'grav'aĵ'o oni mort'ig'as vir'o'n kiel hund'o'n.

— Ne tim'u, sinjor'o Linŝardo. La venĝ'ad'o'j (vendetta), al kiu'j vi alud'as, est'as danĝer'a'j nur por la an'o'j de mal'amik'a'j famili'o'j. La fremd'ul'o kontraŭ'e est'as cert'a, ke li trov'os ĉie la plej ĝentil'a'n akcept'o'n. Est'as neces'e al'ir'i Kors'uj'o'n, aŭ ĉe sinjor'o'n Linŝardon, li al'don'is rid'et'ant'e, por bon'e kompren'i la senc'o'n de la vort'o gast'am'o.

Post tiu'j parol'o'j ĉiu'j si'n lev'is kaj decid'is, ke la el'ir'o okaz'os la morgaŭ'a'n tag'o'n.

Al'ven'int'e Ajaccio’n, post mar'vetur'o tut'e sen'danĝer'a, la du vojaĝ'ant'o'j al'ir'is al la kvartal'o, en kiu Freĉio viv'ad'is dum si'a jun'aĝ'o. Tie ili ek'sci'is, ke la iam'a am'ant'in'o de Giulio, Paolo Boldino, nask'is fil'in'o'n, kaj re'ven'is Sartenon en si'a'n famili'o'n. Oni al'don'is mal'laŭt'e, ke Freĉio est'us si'n'gard'em'a ne si'n montr'ant'e en tiu land'o; ĉar la frat'o'j de la jun'ul'in'o ĵur'is venĝ'i en la sang'o de la de'log'ist'o la insult'eg'o'n far'it'a'n al ili'a famili'o. Malgraŭ du'dek kvin jar'o'j pas'int'a'j la vund'o ĉiam sang'o'don'is, kaj ne pardon'is la mal'pur'ig'it'a fier'ec'o de Bold'in'o'j. Sed la mal'jun'a milit'ist'o tro oft'e aŭd'is la kugl'o'j'n sibl'ant'a'j'n apud si'a'j orel'o'j, por obe'i la tim'o'plen'a'j'n rekomend'o'j'n de si'a'j iam'a'j kun'ul'o'j. Pro tio, post du tag'o'j uz'it'a'j por vizit'ad'i la urb'o'n kaj ĝi'a'j'n ĉirkaŭ'aĵ'o'j'n, Andre'o kaj Giulio en'ŝip'iĝ'is al Sarteno.

En tiu urb'o ili tre facil'e trov'is la dom'o'n loĝ'at'a'n de la Bold'in'a famili'o, kiu en'hav'is la du frat'o'j'n Pietron kaj Giusepon, ili'a'n frat'in'o'n Paolon, kaj ŝi'a'n fil'in'o'n Helen'o'n, la infan'in'o'n, kiu'n ŝi nask'is de Freĉio.

Kiam ili si'n prezent'is, la serv'ist'in'o dir'is, ke sinjor'o'j Bold'in'o'j ambaŭ for'est'as, sed ke sinjor'in'o Paolo kaj la fraŭl'in'o trov'iĝ'as hejm'e.

Aŭd'int'e la son'o'n de la sonor'il'o, Paolo lev'iĝ'is, mal'ferm'is la pord'o'n, kaj re'kon'ant'e si'a'n iam'a'n am'ant'o'n:

— Giulio! ŝi ek'kri'is.

— Mi'a kar'eg'a Paolo! Kaj la mal'jun'a'j ge'am'ant'o'j si'n ĵet'is reciprok'e en brak'o'j'n unu de ali'a.

Kiam la unu'a'j am'atest'o'j iom kviet'iĝ'is, Freĉio, pren'int'e la man'o'n de Andre'o, kiu diskret'e si'n met'is flank'e'n, li'n prezent'is al si'a am'at'in'o, kaj rakont'is ĉiu'j'n serv'o'j'n de li ricev'it'a'j'n.

La am'ant'o de Paolo ne halt'ig'is si'a'j'n laŭd'o'j'n, kaj el'flu'ig'is la dank'em'o'n, kies est'is plen'a li'a kor'o, kiam la pord'o mal'ferm'iĝ'is. Aper'is Helen'o.

— Fil'in'o mi'a, dir'is grav'e ŝi'a patr'in'o, jen est'as vi'a patr'o, pri kiu tiel oft'e mi al vi parol'is. Kis'u li'n.

La jun'ul'in'o rapid'e ekzamen'is tiu'n vizaĝ'o'n brul'it'a'n de du'dek-kvin milit'o'j kaj post'e, sen entuziasm'o, ŝi mal'varm'e prezent'is si'a'n frunt'o'n: sed Freĉio ŝi'n pren'is en si'a'j'n brak'o'j'n, kaj, ŝi'n sufok'ant'e per ĉirkaŭ'prem'o'j, ŝi'n kis'ad'is plen'lip'e.

Sed Paolo, kiu'n la sent'o de la danĝer'o re'ven'ig'is al la real'ec'o, dir'is al si'a am'ant'o:

— Giulio, vi ne pov'as pli long'a'temp'e rest'i ĉi tie, ĉar Pietro kaj Giusepo ĵur'is vi'n mort'ig'i.

— Ho! ne tim'u, mi vid'is mult'a'j'n ali'aĵ'o'j'n. Mi intenc'as ripar'i la mal'bon'aĵ'o'n de mi far'it'a'n: mi vol'as edz'iĝ'i kun vi kaj rajt'ig'i mi'a'n fil'in'o'n. Pro tio, neces'eg'e est'as, ke mi vid'u Pietron, la famili'a'n ĉef'o'n, por pet'i de li vi'a'n man'o'n. Mi tie ĉi atend'os li'a'n re'ven'o'n.

— Sed, dir'is Andre'o, ĉu vi ne tim'as ...?

— Mi'a kar'a amik'o, oni tre bon'e vid'as, ke vi ne kon'as la kors'a'j'n kutim'o'j'n. Tiel long'e kiam mi rest'os en tiu dom'o, mi est'os gast'o; sekv'e neni'o mi'n minac'os.

Ja, kiam, dum la vesper'o, la frat'o'j Bold'in'o'j re'ven'is por la manĝ'o, Paolo, trem'ant'a pro kor'tuŝ'ec'o, al ili prezent'is si'a'n am'ant'o'n kaj li'a'n amik'o'n. Sen ia ŝancel'iĝ'o, la kvar vir'o'j prem'is reciprok'e si'a'j'n man'o'j'n. Eĉ Pietro pet'is Andre'o'n kaj Giulion, ke ili bon'vol'u konsider'i li'a'n dom'o'n kiel si'a'n hejm'o'n dum la tut'a temp'o, kiu'n ili intenc'is rest'i en Sarteno. Unu'vort'e la akcept'o ŝajn'is tut'e kor'a. Sed Linŝardo tre klar'e vid'is, ke la palpebr'o'j de Bold'in'o'j mal'lev'iĝ'is, por kaŝ'i la mal'am'eg'a'n flam'o'n, kiu bril'is en ili'a'j okul'o'j.

Post la vesper'manĝ'o, Freĉio prezent'is si'a'n pet'o'n. Post la unu'a'j vort'o'j, Pietro kaj Giusepo mal'facil'e si'n de'ten'is por ne ek'salt'eg'i. Vag'ist'o kiel Freĉio kuraĝ'is pet'i la man'o'n de Boldinino, de vir'in'o en kies vejn'o'j flu'is unu el plej sen'miks'a'j kaj plej antikv'a'j sang'o'j de Kors'uj'o! Sed ili kaŝ'is si'a'j'n sent'o'j'n; kaj Pietro respond'is per voĉ'o preskaŭ afabl'a:

— Ni re'parol'os pri tio. Neni'o urĝ'as. Ĉar Paolo atend'is dum du'dek-kvin jar'o'j, ŝi pov'as ankoraŭ atend'i dum kelk'a'j tag'o'j.

Andre'o kaj Giulio salut'int'e el'ir'is, kaj loĝ'iĝ'is en hotel'o de la urb'o.

Ĉiu'tag'e Freĉio vizit'is si'a'n fianĉ'in'o'n dum kelk'a'j hor'o'j: ĉar ambaŭ frat'o'j for'est'is dum la tut'a tag'o, neni'o mal'trankvil'ig'is la kares'o'j'n kaj la rev'o'j'n al est'ont'ec'o de mal'jun'a'j ge'fianĉ'o'j.

Iam Andre'o akompan'is si'a'n amik'o'n. La inter'parol'ad'o si'n turn'is al la natur'a'j bel'aĵ'o'j de la land'o. Paolo parol'is entuziasm'e pri sovaĝ'a faŭk'o sid'ant'a post kelk'a'j mejl'o'j el la urb'o. Ĉar Linŝardo ne ven'is en Kors'uj'o'n por vid'i du ge'mal'jun'ul'o'j'n okup'it'a'j'n de mal'fru'a am'o, li propon'is, ke oni ĝi'n vizit'u: la propon'o est'is akcept'it'a ĝoj'e. Oni dung'is kaleŝ'o'n por la morgaŭ'a tag'o: kaj fru'maten'e Paolo, Andre'o, Giulio en ĝi'n lok'iĝ'is. Helen'o, iom mal'san'et'a pet'is, ke oni ŝi'n sen'kulp'ig'u.

Al'ven'int'e en lok'o, kie la voj'o ne est'as vetur'ebl'a, la tri ge'vojaĝ'ant'o'j mal'supr'e'n'ir'is. De unu hor'o ĉirkaŭ'e ili marŝ'ad'is apud terur'ant'a profund'eg'aĵ'o, fund'e de kiu flu'is ŝaŭm'ant'a torent'o, kaj kiu'n la mal'larĝ'a voj'et'o el'star'is kornic'e, kiam paf'o bru'is. Giulio mort'ig'e frap'it'a fal'is en abism'o'n kaj en ĝi'n dis'pec'iĝ'is. Tuj sur rok'o alt'a aper'is la profil'o de Pietro minac'ant'a, dum, post tri paŝ'o'j pli mal'proksim'e, tiu de Giusepo desegn'iĝ'is sur la blu'a fund'o de la ĉiel'o.

— Ha! monstr'o'j, ek'kri'is Paolo frenez'a pro ĉagren'eg'o, buĉ'ist'o'j, rab'ist'o'j, vi mort'ig'is la vir'o'n, kiu'n mi am'as, la patr'o'n de mi'a infan'in'o! Sed tiu krim'o ne rest'os sen'pun'a: mi vi'n denunc'os al la juĝ'ist'ar'o, mi vi'n liver'os al ekzekut'ist'o; kaj sur eŝafod'o, sur kiu fal'os vi'a'j kap'o'j, vi pag'os la sang'o'n de vi ek'verŝ'it'a'n!

— Mal'nobl'eg'a fil'in'o, ek'kri'eg'is Giusepo, ebri'a pro koler'eg'o, ĉar vi pli am'as la hont'o'n ol la honor'o'n kaj vi'a'n mal'kuraĝ'a'n de'log'ist'o'n ol vi'a'n famili'o'n, nu, ir'u li'n re'trov'i.

Rapid'e li cel'is kaj paf'is. La mal'feliĉ'a Paolo, frap'it'a en kor'o'n si'a'vic'e ŝancel'iĝ'is kaj ek'fal'is en abism'o'n. Andre'o, kapt'it'a de terur'o, vid'is la korp'o'n de la jun'a vir'in'o salt'eg'ant'a'n el rok'o al rok'o: en la ŝaŭm'ant'a'n ond'o'n la sang'plen'a'j pec'o'j sub'akv'iĝ'is kaj baldaŭ mal'aper'is.

— Sinjor'o, dir'is Pietro al'proksim'iĝ'ant'e al Linŝardo kaj si'n apog'ant'e sur si'a'n paf'il'o'n ankoraŭ fum'ant'a'n, vi tuj ĉe'est'is just'ec'a'n ag'o'n, kiu'n ebl'e vi nom'os per ali'a vort'o. La afer'o ne est'as grav'a: ĉar vi'a opini'o ni'n tut'e indiferent'ig'as. Ĉiu est'as la sol'a juĝ'ist'o pri la manier'o uz'ot'a por venĝ'i si'a'n mal'respekt'eg'it'a'n honor'o'n. Mi dir'os nur unu vort'o'n; kaj mi pet'as, ke vi bon'vol'u ne ĝi'n forges'i. En ni'a'j famili'a'j mal'pac'o'j ni ne am'as la atest'ant'o'j'n, sekv'e mi kred'as, ke vi saĝ'e ag'us, re'ven'ant'e Franc'uj'o'n kiel ebl'e plej baldaŭ. Pri la knab'in'o Helen'o, frukt'o de tiu mal'ben'it'a am'o, se vi ŝi'n konduk'us en vi'a'n land'o'n, tio cert'e est'us la plej bon'a afer'o okaz'ebl'a por ni ... kaj por ŝi.

Post'e, salut'int'e la jun'ul'o'n kun la plej afabl'a ĝentil'ec'o, ambaŭ frat'o'j ĵet'is la paf'il'o'j'n sur si'a'j'n ŝultr'o'j'n, re'turn'e'n ir'is, kaj penetr'is en la arb'et'ar'o'n, en kiu'n ili baldaŭ mal'aper'is.

De temp'o jam long'a ili est'is el'ir'int'a'j: kaj la mal'feliĉ'ul'o rest'is obstin'e sur la sam'a lok'o, star'ig'it'e de terur'o. Fin'e, iom post iom, la sent'ec'o re'ven'is: li re'memor'is la parol'o'j'n de Pietro, kiu'j unu'e zum'is en li'a'j orel'o'j tut'e konfuz'e. Li kompren'is, ke grav'a dev'o trud'iĝ'as al li: el'pren'i Helen'o'n el la koler'eg'o de ŝi'a'j onkl'o'j. Ĉu ŝi ne est'as la fil'in'o de li'a mal'jun'a amik'o? Ĉar jam li sav'is la nask'int'o'n, ĉu la dev'o ne ordon'as, ke li far'u la sam'o'n por la nask'it'in'o? Sed, por tio'n efektiv'ig'i, ekzist'is unu kaj sol'a rimed'o: de'konduk'i kun li la jun'ul'in'o'n. Kaj li ne sci'is ĉu ŝi tio'n akcept'os.

Mal'volv'ant'e tiu'j'n pens'o'j'n en si'a cerb'o, li re'trov'is la kaleŝ'o'n, kiu atend'is fund'e de la val'o, rakont'is al la vetur'ig'ist'o i'a'n histori'o'n por klar'ig'i la for'est'o'n de si'a'j vojaĝ'a'j ge'kun'ul'o'j, kaj re'ven'is Sartenon.

Post mult'a'j ĉirkaŭ'parol'o'j la jun'a Kors'in'o est'is sci'ig'it'a pri la mal'feliĉ'aĵ'o, kiu ŝi'n frap'is. Ŝi dir'is neni'o'n kaj sur ŝi'a'j vang'o'j flu'is neni'u larm'o. Sed ŝi'a'j nigr'a'j okul'o'j bril'is de strang'a fajr'o: antaŭ ili instinkt'e Andre'o mal'lev'is la si'a'j'n. Li pet'is de ŝi, kio'n ŝi intenc'as far'i, ĉu ŝi hav'as rimed'o'j'n por ekzist'ad'o. Ĉar Helen'o ne'e sku'is la kap'o'n, Linŝardo dir'is:

— Mi ne pov'as vi'n las'i sol'a en la terur'a situaci'o, en kiu vi trov'iĝ'as: ĉu vi bon'vol'as mi'n kun'ir'i Prelongon?

— Kiel vi vol'as, ŝi respond'is; ĉar mi est'as nur vir'in'o.

Kaj neni'o, dum kelk'a'j tag'o'j, est'is kapabl'a ŝi'n el'ir'ig'i el ŝi'a mut'ec'o.

Dum la mar'vetur'o, li'a kun'ul'o, mir'ant'e pri la karakter'o strang'a kaj sovaĝ'a de tiu jun'ul'in'o, kiu tiel mal'simil'is tiu'n de ali'a'j fraŭl'in'o'j ĝis nun de li kon'it'a'j, demand'is ŝi'n, kial ŝi ne plor'is, ek'sci'int'e la pere'o'n de si'a'j ge'patr'o'j.

— Ĉu tio pov'is util'i, ŝi murmur'is koler'e; ĉar mi est'as nur vir'in'o.

Por la du'a foj'o, Andre'o aŭd'is tiu'n fraz'o'n el'ir'ant'a'n el ŝi'a buŝ'o.

— Tiam se vi est'us vir'o, kio'n vi far'us?

— Mi ili'n venĝ'us.

— Mi vid'as, Helen'o, ke vi part'o'pren'as mi'a'j'n sent'o'j'n, kaj, ke vi opini'as abomen'a la du'obl'a'n krim'o'n de vi'a'j onkl'o'j.

— Mi'a'j onkl'o'j est'is prav'a'j. En ili'a lok'o, mi est'us ag'int'a kiel ili.

— Di'o! Ĉu vi'a patr'o ...

— Mi'a patr'o! Li de'log'is fraŭl'in'o'n; li est'is krim'ul'o.

— Sed vi'a patr'in'o ...

— Mi'a patr'in'o est'is de'log'it'a nur, ĉar ŝi tio'n bon'vol'is.

— Tamen, mi'a kar'a infan'in'o ...

— Ne taŭg'as tamen. Kiam knab'in'o si'n las'as kapt'i, tio okaz'as nur, kiam ŝi konsent'as; do, ĉar mi'a patr'in'o konsent'is, ŝi est'as krim'ul'in'o.

— Sed antaŭ'ne'long'e vi dezir'is ili'n venĝ'i.

— Cert'e, se mi est'us vir'o, tio est'us mi'a dev'o: kaj mi ĝi'n ne mal'obe'us.

Tiu'j respond'o'j mal'long'a'j, kruel'a'j, sed ne sen'ig'it'a'j da ia sovaĝ'a grand'ec'o, profund'e mir'ig'is Andre'o'n. Iom post iom, tiu jun'ul'in'o nask'is intern'e de li sent'o'n ĝis nun ne kon'it'a'n. Li tiel bon'a, tiel kviet'a, tiel ĝust'e ekvilibr'at'a, ne sci'is kia'n si'n'ten'ad'o'n konserv'i antaŭ tiu fraŭl'in'o kruel'a, koler'em'a, tut'e for'port'it'a de ŝi'a pasi'o.

Al'ven'int'e Prelongon, kiam la fil'o Linŝardo, prezent'int'e Helen'o'n al si'a patr'o, al li rakont'is si'a'n dram'a'n vojaĝ'o'n, ĉi tiu sku'is la kap'o'n, kiel vir'o pri'okup'at'a pri la est'ont'ec'o ĉar, laŭ li, la ĉe'est'o de tiu fremd'ul'in'o en la farm'o'dom'o en'hav'is mult'a'j'n tim'ind'a'j'n minac'o'j'n por la hejm'a feliĉ'ec'o.

Ja Andre'o, kiu'n la am'o pli kaj pli okup'is, pen'ad'is pro vi apud la jun'ul'in'o tiu'j'n de'log'a'j'n rimed'o'j'n, kiu'j ĝis nun tiel oft'e sukces'is apud la ali'a'j: sed Helen'o sen'kompat'e li'n re'puŝ'is; kaj la am'ant'o pel'it'a est'is dev'ig'it'a mal'laŭt'e konfes'i, ke li est'as hont'ind'e venk'it'a.

I'a'n nokt'o'n, frenez'a pro am'eg'o, decid'int'e triumf'i tiu'n mal'humil'a'n vir'in'o'n, kiu li'n sufer'ig'as, li puŝ'eg'is per frap'o de ŝultr'o la pord'o'n de ŝi'a ĉambr'o. Sed la jun'a Kors'in'o si'n gard'is: arm'it'a de pez'a fajr'incit'il'o, ŝi rapid'is al li, ĝi'n sving'ant'e:

— Se vi far'as unu paŝ'o'n pli'e, mi romp'as vi'a'n kap'o'n, ŝi dir'is. Vi bon'e sci'as, ke iam mi dir'is: “Knab'in'o fal'as nur, kiam ŝi bon'vol'as”. Mi sci'os tio'n pruv'i.

Ŝi est'is du'on'vest'it'a. La jun'ul'o sent'is pasi'a'n ebri'ec'o'n, kiu ek'okup'eg'is li'a'n kor'o'n. Sen'ripar'ebl'e venk'it'a, li fal'is sur genu'o'j'n, antaŭ ŝi'a'j pied'o'j, ek'ĝem'ant'e:

— Kaj se mi edz'iĝ'us kun vi?

— Ha! se vi edz'iĝ'us, tio est'us ali'a afer'o. Tia'manier'e mi konsent'us; sed ali'e, ne.

La morgaŭ'a'n maten'o'n, Andre'o hav'is kun si'a patr'o grav'eg'a'n inter'parol'ad'o'n: la mal'jun'a Linŝardo fin'ant'e dir'is:

— Mal'feliĉ'a knab'o, mi pli am'us, ke mi'a bo'fil'in'o est'u sam'land'an'in'o, kiu vi'n kompren'us, kiu part'o'pren'us vi'a'j'n ide'o'j'n, kaj pli'e al vi al'port'us bel'a'n dot'o'n; ĉar tio neni'o'n difekt'as. Kun Helen'o, vi hav'os neniu'n el tiu'j bon'aĵ'o'j: kaj mi tim'as, ke vi ne est'os feliĉ'a.

— Nu, vi cert'e est'as prav'a; sed mi am'as ŝi'n. Kaj jen kial, post ses semajn'o'j, dum fund'e de Kors'uj'a'j arb'et'ar'o'j la Bold'in'a'j frat'o'j, persekut'it'a'j de la polic'ist'ar'o, el'pens'is ĉiu'tag'e mil nov'a'j'n ruz'o'j'n por erar'ig'i la ĝendarm'o'j'n, Helen'o, ili'a nev'in'o, al'konduk'it'a al la altar'o de l’ eks'sub'reg'ist'o de Prelongoj, rajt'e nom'iĝ'is sinjor'in'o Linŝardo.

La patr'o'n de Andre'o ne tromp'is li'a'j antaŭ'sent'o'j. Tamen tia edz'in'iĝ'o est'us kontent'ig'int'a la plej ambici'em'ul'in'o'j'n, kaj preter'ir'is ĉiu'j'n rev'o'j'n far'ebl'a'j'n de la jun'a vir'in'o en ŝi'a Sartena dom'et'o. Sen riĉ'aĵ'o'j, hav'ant'e kiel viv'rimed'o'j'n nur la ĉas'o'ŝtel'o'n, la Bold'in'a famili'o viv'is ŝpar'em'e, sen'proviz'e, laŭ la hazard'o de okaz'o'j. Subit'e la humil'a Kors'in'o far'iĝ'is unu el plej riĉ'a'j Normand'a'j farm'o'mastr'in'o'j; kaj, ĉar Prelongoj nul'iĝ'is en la land'o, ŝi pov'is si'n konsider'i kiel la ver'a'n kastel'mastr'in'o'n ... sen'kastel'a'n.

Pro tio, ŝi'a koler'eg'o far'iĝ'is grand'eg'a, kiam ŝi sci'is, ke tiu bel'eg'a sinjor'eg'a loĝ'ej'o iam est'is propr'aĵ'o de ŝi'a bo'patr'o, kaj, ke ĉi tiu si'n sen'ig'is da ĝi, instig'it'a de ne'klar'ig'ebl'a mal'avar'ec'o.

De tiu moment'o, la bel'a farm'o'dom'o, kiu'n ŝi loĝ'as, ŝajn'is al ŝi dom'et'o; kaj iam la mal'jun'a Linŝardo aŭd'is si'a'n bo'fil'in'o'n, kiu dir'is, minac'ant'e per pugn'o la kastel'o'n: “Ha! mal'ben'it'a palac'o, el kiu oni mi'n for'pel'is, mi ĵur'as, ke iam mi re'en'ir'os en vi'n estr'in'e, aŭ mi pere'os de mi'a'j pen'ad'o'j”.

Si'n'sekv'e ŝi nask'is du fil'o'j'n, Ludovik'o'n kaj Viktor'o'n, kiu'j'n ŝi vol'is mam'nutr'i mem, esperant'e trov'i en la ĝoj'o'j de la patr'in'ec'o nutr'aĵ'o'n al mal'kviet'a'j pasi'o'j, kiu'j bol'is en ŝi, kaj kiu'j'n ŝi'a edz'in'iĝ'o kun Andre'o ne kontent'ig'is. Ĉar Helen'o ne am'is si'a'n edz'o'n. Cert'e ŝi ne sent'is al li mal'am'o'n: kontraŭ'e ŝi volont'e konsent'is la firm'a'j'n kvalit'o'j'n, kiu'j far'is la fundament'o'n de li'a karakter'o. Sed tiu dik'a vir'o, tim'em'a, iom spirit'pez'a, bon'a ĝis la mal'sprit'ec'o, ne pov'is taŭg'i por ŝi'a ital'a natur'ec'o ard'ant'a kaj mal'humil'a.

Sed ekzist'is iu al kiu sinjor'in'o Linŝardo sent'ad'is profund'a'n mal'am'o'n: ĉi tiu est'is ŝi'a bo'patr'o. Ŝi sci'is li'n tiel mal'dik'a, tiel ruz'a, tiel super'a, ke kelk'a'foj'e ŝi demand'is si'n ĉu pez'ul'o kiel Andre'o est'is nask'it'ebl'a de li. Ŝi est'us li'n am'eg'int'a, se li est'us ŝi'a edz'o. Sed, ĉar ŝi pov'is vid'i en li nur kontraŭ'pez'o'n kontraŭ la influ'o, kiu'n ŝi esper'is efik'ig'i, ŝi li'n tim'is kiel danĝer'a'n mal'amik'o'n; kaj ju pli ŝi li'n sincer'e admir'is, des pli ŝi li'n mal'am'is en la plej profund'a kaŝ'ej'o de ŝi'a kor'o.

Jam de long'a temp'o Helen'o ĝust'e diven'is la ag'o'j'n de la mal'jun'a Linŝardo. Unu'e tio est'is nur instinkt'a suspekt'o, sed iom post iom, dank’ al babil'ad'o'j de unu'j kaj de ali'a'j, ŝi kolekt'is ar'o'n da far'iĝ'et'o'j, kiu'j, fask'e grup'ig'it'a'j, liver'is sum'o'n plen'eg'a'n da ver'ŝajn'o. Tamen la histori'o de la trezor'o, kiu'n neni'u mal'konsent'is, detru'is la teks'aĵ'o'n de ŝi'a'j kombin'o'j. Sed ŝi ne si'n konfes'is venk'it'a; kaj ŝi serĉ'is dum mult'a'j monat'o'j, ĉu ŝi ne trov'os i'a'n skrib'aĵ'o'n pruv'ant'a'n, kiu rajt'ig'us ŝi'a'j'n konjekt'o'j'n.

La hazard'o ŝi'n help'is. En amas'o da mal'nov'a'j ĵurnal'o'j datum'ant'a'j de la Revoluci'o, ŝi trov'is lig'aĵ'o'n da paper'o'j, kiu'j'n ŝi'a bo'patr'o kred'is detru'it'a'j de long'a temp'o. Ili est'is kelk'a'j leter'o'j, kiu'j'n li'a kun'kulp'ant'o al li send'is, kiam la kastel'o est'is vend'it'a kiel naci'a bien'o: kun tiu'j leter'o'j kun'iĝ'is la kvitanc'o'j de la brokant'ist'o, al kiu Linŝardo vend'is la mebl'ar'o'n.

La hom'o mort'is: la patr'o Linŝardo kred'is, ke li'a sekret'o est'as kun li en'ferm'it'a en li'a tomb'o: kaj subit'e la kulp'ig'ant'a sub'skrib'aĵ'o post'viv'is kaj el'ir'is el la forges'o por li'n kondamn'i.

Triumf'ant'e, Helen'o vol'is montr'i al si'a edz'o tiu'j'n paper'o'j'n, sed Andre'o ne trov'iĝ'is en la farm'o'dom'o.

Ŝi li'n atend'is long'a'temp'e; kaj kiam li re'ven'is, li ŝajn'is pri'okup'at'a.

Re'ven'ant'e vizit'i si'a'j'n rikolt'ist'o'j'n, li est'is preskaŭ renvers'it'a de kaleŝ'o, poŝt'e jung'it'a, kiu brul'ig'is la voj'o'n, mez'e de polv'a nub'o. Sed, kvankam ĝi rapid'eg'e rul'iĝ'is, la fil'o Linŝardo re'kon'is la vojaĝ'ant'o'n: li est'is la graf'o Raŭl'o.

— Li, en Prelongo, en tiu moment'o de la jar'o! li murmur'is: kred'ebl'e okaz'as en Parizo io grav'eg'a.

Ja est'is la fil'o de la markiz'o, kiu pag'is du'obl'a'j'n brid'o'j'n, dezir'ant'e anonc'i pli fru'e al si'a patr'o la ruin'ig'o'n de la monarĥ'ec'o kaj la Juli'a'n Revoluci'o'n.

Andre'o ek'supr'e'n'ir'is al si'a ĉambr'o por anstataŭ'i si'a'j'n vest'o'j'n, kiam Helen'o dir'is, montr'ant'e si'a'n trov'aĵ'o'n:

— Nu, rigard'u. La fil'o Linŝardo ĵet'is rigard'o'n sur la paper'foli'et'o'j'n, kaj ĉio'n kompren'is. Tiam li fal'et'is en apog'seĝ'o'n, kaŝ'is la kap'o'n en si'a'j'n man'o'j'n, kaj ek'plor'eg'is.

Aŭd'ant'e bru'o'n de plor'eg'o'j en la apud'a ĉambr'o, la patr'o, kiu ne pov'is suspekt'i la kaŭz'o'n de tiu'j larm'o'j, mal'ferm'is la pord'o'n komunik'ig'ant'a'n, dezir'ant'e pet'i de li la motiv'o'n, kaj li'n konsol'i.

— Kio'n vi hav'as, mi'a kar'a infan'o, li dir'is; kiu pov'is vi'n ĉagren'i.

— Nur vi.

— Mi! Vi sci'as, ke, por ke vi est'u feliĉ'a, mi don'us mi'a'n sang'o'n.

— Ebl'e. Sed vi ne hav'is rajt'o'n liver'i la honor'o'n.

— Andre'o, kiu pov'is dir'i al vi ...?

— Ne'util'e ruz'i nun, nek el'pens'i mensog'o'j'n; mi ne vi'n kred'us. Ceter'e mi sci'as ĉio'n.

— Kio'n vi vol'as dir'i per tiu vort'o ĉio, balbut'is la mal'feliĉ'a patr'o, esperant'e si'n al'kroĉ'i al sav'ont'a'j branĉ'o'j.

Ne respond'int'e, li'a fil'o montr'is la leter'o'j'n: la mal'jun'ul'o pal'iĝ'is.

— Vi bon'e vid'as, dir'is la jun'ul'o, ke la riĉ'ec'o, kiu'n ni ĝu'as, est'as riĉ'ec'o ŝtel'it'a, ke la nom'o, kiu'n mi port'as, est'as nom'o mal'pur'ig'it'a.

— Mal'feliĉ'a infan'o, ek'kri'is Linŝardo per ne hom'a voĉ'o, vi do ne sent'as, ke vi mi'n mort'ig'as?

— Tro mal'fru'e, respond'is Andre'o sen'kompat'e; la mal'bon'aĵ'o est'as ne'kurac'ebl'a. Ve! kial vi ne mort'is antaŭ mi'a nask'iĝ'o.

Nur per ĝem'ad'o respond'is la mal'jun'ul'o.

— Mi est'as edz'o, mi est'as patr'o, daŭr'is Andre'o koler'eg'a. Antaŭ'e mi pov'is protest'i tiu'n riĉ'aĵ'o'n, ĝi'n re'don'i al ĝi'a ver'a posed'ant'o kaj post'e paf'i kugl'o'n en mi'a'n kap'o'n. Oni est'us kompren'int'a, ke mi abomen'as vi'a'j'n ag'o'j'n: de neni'u mi est'us kulp'ig'ebl'a, konsider'ind'a kiel vi'a kun'kulp'ant'o. Sed nun la dev'o mi'n dev'ig'as konserv'i tiu'j'n riĉ'aĵ'o'j'n, mi'n dev'ig'as mensog'i pri ili'a de'ven'o, mi'n dev'ig'as unu'vort'e daŭr'ig'i vi'a'n rab'ist'a'n ag'o'n; ĉar mi ne vol'as, ke iam mi'a'j fil'o'j mi'n riproĉ'u, ke mi al ili hered'ig'is la hont'o'n sam'temp'e kun la mon'o, mi'n kulp'ig'u, ke mi ili'n dev'ig'as port'i la nom'o'n de hipokrit'ul'o kaj de ŝtel'ist'o.

La mal'jun'ul'o ne pov'is pli'o'n aŭd'i. Li el'ir'is, si'n al'kroĉ'ant'e sur la mur'o'j: kaj li hav'is nur la temp'o'n en'ir'i en si'a'n ĉambr'o'n kaj si'n ĵet'i sur lit'o'n.

Pri Andre'o, li est'is re'fal'int'a en si'a'n apog'seĝ'o'n. Per la brak'o'j li dolor'e kun'prem'is si'a'n brust'o'n por halt'ig'i la plor'eg'o'j'n, kiu'j minac'is li'n sufok'i. Intern'e de li io dis'ŝir'iĝ'is, la estim'o kaj la am'o, kiu'j'n li sent'is al si'a patr'o. Subit'e fal'eg'is long'a est'int'ec'o de feliĉ'ec'o. Ĉar li kompren'is, ke li'a edz'in'o kaŭz'is la mal'feliĉ'o'n per ŝi'a mal'am'em'a sagac'ec'o, ĉar li sent'is, ke li ne est'as am'at'a, sekv'e ke li ne pov'as ricev'i de ŝi la konsol'o'j'n, kiu'j'n li bezon'as, li ŝi'n riproĉ'is, ĉar ŝi dev'ig'is li'n mal'ferm'i li'a'j'n okul'o'j'n: kaj, sent'ant'e si'n sol'a en la mond'o, li mal'esper'is pri la est'ont'ec'o.

Las'ant'e flu'i tiu'n larm'o'torent'o'n, kiu'n ŝi ne pov'is halt'ig'i, Helen'o el'ir'is. Aŭd'int'e stertor'i en la najbar'a ĉambr'o, ŝi en ĝi'n rapid'is. Ŝi'a bo'patr'o, sven'ant'a sur si'a lit'o, aŭd'ig'is tiu'n spir'ad'o'n fort'a'n kaj bru'a'n, kiu antaŭ'ir'as la agoni'o'n.

— Rapid'e, la kurac'ist'o'n, ŝi dir'is al serv'ist'o. Kur'u kaj li'n ven'ig'u.

Sed la vilaĝ'a doktor'o al'ven'is nur post du hor'o'j. Li trov'iĝ'is apud la markiz'o de Prelongo, kiu est'is fal'int'a en la brak'o'j'n de Raŭl'o, ek'sci'ant'e la nov'aĵ'o'n, kiu'n al li kon'ig'is li'a fil'o.

Per unu rigard'o, la praktik'ist'o juĝ'is la stat'o'n de la mal'san'ul'o.

— Cerb'a sang'ad'o! li dir'is al sinjor'in'o Linŝardo: li est'as sen'esper'e mort'ont'a.

Post'e al'proksim'iĝ'ant'e al la lit'o, kaj stud'int'e la simptom'o'j'n:

— La viv'a'j centr'o'j ne est'as tuŝ'it'a'j; kred'ebl'e li viv'os ankoraŭ dum kelk'a'j tag'o'j; sed li ne re'san'iĝ'os.

Kaj, far'int'e larĝ'a'n sang'el'tir'o'n, li el'ir'is, dir'ant'e, ke li re'ven'os dum la vesper'o.

Tuj post tiu operaci'o, la patr'o Linŝardo mal'ferm'is si'a'j'n okul'o'j'n, ŝajn'is re'memor'i kaj pen'is si'n lev'i. Sed la paraliz'o li'n najl'is sur li'a lit'o mal'mov'ig'it'a'n.

Post tri tag'o'j, ĉar la mal'san'ul'o aŭd'is sur la strat'o grand'a'n bru'o'n de kaleŝ'o'j kaj de ĉeval'o'j, miks'it'a'n kun religi'a'j kant'o'j:

— Petro, li dir'is al la farm'a knab'et'o ĉi tie met'it'a por li'n serv'i, kio do okaz'as ekster'e?

— Est'as la en'ter'ig'o de la markiz'o de Prelongo.

— Nu, la markiz'o mort'is, li murmur'is dolor'e; kial oni ne tio'n kon'ig'is al mi? Petro kompren'is, ke li ek'dir'is mal'sprit'aĵ'o'n: sed, ĉar est'is tro mal'fru'e por ĝi'n mal'konfes'i, li daŭr'ig'is:

— Li mort'is subit'e, ek'sci'int'e, ke nov'a Revoluci'o okaz'is.

— Ĉu li est'is sol'a en si'a kastel'o?

— Ho! ne; sinjor'o Raŭl'o trov'iĝ'is apud li.

— Li est'as feliĉ'eg'a, sopir'is la mal'jun'ul'o. Li mort'is, ĉirkaŭ'at'a de l’ estim'o kaj de la respekt'eg'o de si'a fil'o: mi kun'port'os en la tomb'o'n nur la mal'ŝat'o'n kaj la mal'am'o'n de la mi'a.

Li'a'j okul'o'j ferm'iĝ'is: kaj li ŝajn'is ek'dorm'i. Kiam la kurac'ist'o re'ven'is vesper'e, post kiam li al'proksim'iĝ'is al la lit'o, en kiu la mal'san'ul'o ĉiam ŝajn'is dorm'ant'a, li si'n turn'is al apud'est'ant'o'j, dir'ant'e:

— Mi'a ĉe'est'o nun sen'util'iĝ'as: ĉar sinjor'o Linŝardo est'as mal'viv'a de du hor'o'j almenaŭ.

Est'is tio'n rimark'int'a'j nek Andre'o nek Helen'o.

Post la mort'o de Roĝer'o de Prelongo, Raŭl'o, li'a sol'a fil'o, natur'e hered'is li'a'n titol'o'n kaj li'a'j'n bien'o'j'n. Sed, ĉar la monarĥ'ec'o, kiu'n li'a'j famili'a'j tradici'o'j li'n dev'ig'is serv'i, est'as reprezent'at'a nur de sen'kron'a infan'o kaj de mal'jun'ul'o ekzil'it'a, la jun'a markiz'o si'n demand'is kor'tuŝ'e, kia do nun est'os la cel'o de li'a viv'o.

Li trov'iĝ'is sol'a en la mond'o. Kelk'a'j'n jar'o'j'n post si'a re'ven'o en Franc'uj'o'n, li'a patr'in'o pere'is de mal'rapid'a mal'san'o ricev'it'a dum la ekzil'o.

Nun, post kiam li est'is ofer'int'a al la mal'viv'a markiz'o la last'a'j'n honor'o'j'n, kio por Raŭl'o est'as far'ebl'a? Ne'vol'e li ek'pri'pens'is al fraŭl'in'o Suzano de Bel'voj'o, jun'ec'a amik'in'et'o, kiu'n de long'e li silent'e am'eg'is.

Kompar'it'e kun tiu de Prelongoj, la nobel'ec'o de la baron'o de Bel'voj'o est'is ne'antikv'a. Ĝi datum'is nur de Henrik'o Iv^a; kaj en li'a genealogi'a arb'o trov'iĝ'is mult'e pli da Parlament'a'j konsil'ant'o'j ol da part'o'pren'ant'o'j de la Versailles’a kort'eg'o. Pro tio ĝis nun la ebl'ec'o de edz'iĝ'o kun la ĉarm'a Suzano est'is por Raŭl'o nur rev'o ŝajn'e ne efektiv'ig'ebl'a.

Li sci'is, ke la mal'jun'a markiz'o est'us akcept'int'a tre mal'entuziasm'e la hipotez'o'n de tia unu'iĝ'o, ĝi'n konsider'ant'e kiel mal'nobel'edz'ig'o'n: ĉar por li la rob'a nobel'ec'o de Bel'voj'o'j pov'is est'i nur mask'it'a burĝ'ec'o. Cert'e la graf'o Raŭl'o montr'is al si'a patr'o obe'em'o'n tiel respekt'em'a'n, ke li est'us pli am'int'a ĉio'n sufer'i ol sufer'ig'i la patr'a'n am'o'n per la dolor'o de mal'konsent'o; sed nun, ĉar la mal'jun'a nobel'ul'o ne ekzist'is plu, li'a fil'o si'n demand'is ĉu tiu'j mal'nun'a'j opini'o'j, kiu'j'n li respekt'is sed ne part'o'pren'is, est'is sufiĉ'e potenc'a'j por mal'feliĉ'ig'i li'a'n viv'o'n. La am'o parol'is estr'e en la kor'o de la jun'ul'o; post ok tag'o'j, li el'ir'is el si'a famili'a dom'eg'o, kaj re'ven'is Parizon.

Kaj, post tri monat'o'j, en la preĝ'ej'o Saint Thomas d’Aquin, la tut'a alt'rang'a societ'o rapid'is don'i al Raŭl'o pruv'o'n de si'a estim'o, ĉe'est'ant'e ĉe li'a edz'iĝ'o kun fraŭl'in'o Suzano de Bel'voj'o.

Kiam eĉ la patr'o de Raŭl'o est'us est'int'a mil'foj'e prav'a, la nov'a markiz'in'o de Prelongo, nur si'n vid'ig'ant'e, sen'kulp'ig'is kaj eĉ rajt'ig'is tiu'n mal'respekt'et'o'n kontraŭ antaŭ'juĝ'o'j de la antikv'a nobel'ec'a mal'humil'ec'o. Est'is mal'facil'e vid'i vir'in'o'n pli am'ind'a'n, pli afabl'a'n, proviz'it'a'n de vizaĝ'o pli simpati'a, pli ind'a'n unu'vort'e port'i la glor'a'n nom'o'n, kiu'n Raŭl'o ek'fal'ig'is en ŝi'a'n edz'in'iĝ'a'n korb'o'n. Pro tio, sent'ant'e la respond'ec'o'n, kiu pez'as sur ŝi'n, Suzano montr'iĝ'is pli ĵaluz'a kaj pli fier'a pri ŝi'a titol'o ol ŝi'a edz'o mem: ŝi sen'bedaŭr'e kaj tut'kor'e est'us pli am'int'a la mort'o'n ol ĉi'a'n ajn far'iĝ'o'n kapabl'a'n, eĉ de mal'proksim'e, ĵet'i mal'pur'aĵ'o'n sur ŝi'a'n nov'a'n blazon'o'n. Ha! tiu blazon'o! Ŝi am'e ĝi'n rigard'ad'is dum mult'a'j hor'o'j, ne la mal'original'a'n kopi'o'n, kiu trov'iĝ'is desegn'it'a sur ŝi'a'j juvel'uj'o'j, ŝi'a arĝent'il'ar'o, la pec'o'j de ŝi'a vest'ar'o kaj la kartuŝ'o'j de ŝi'a'j kaleŝ'o'j, sed la sol'a'n ver'a'n, la sol'a'n histori'a'n, tiu'n, kiu trov'iĝ'is supr'e de la pord'o en'ir'ig'ant'a en la grand'a'n nord'a'n tur'o'n, tiu'n blazon'o'n unu vort'e, kiu'n la antikv'a Vilhelm'o skulpt'ig'is sur granit'plat'o'n, kiam li re'ven'is el Palestino, kaj kiu'n li sigel'is por ĉiam sur la mur'o'n de si'a kastel'o.

Ĉar ĝi est'is mirakl'e sav'it'a unu'a'foj'e dum Ludovik'o XIII^a, kaj du'a'foj'e dum la Revoluci'o, tiu du'obl'a hazard'o don'is al tiu respekt'ind'a rest'aĵ'o grav'ec'o'n de talisman'o: kaj la jun'a markiz'in'o, iom superstiĉ'a, sincer'e kred'is, ke la feliĉ'ec'o aŭ la mal'feliĉ'ec'o de la Prelonga famili'o est'as ne'romp'ebl'e al'lig'it'a'j al tiu ŝton'o.

Raŭl'o oft'e ŝi'n mok'et'is pri tiu tem'o.

— Mi'a kar'a Suzano, li dir'is, mi kelk'a'foj'e incit'et'is mi'a'n patr'o'n, dir'ant'e, ke li est'as pli reĝ'em'a ol la reĝ'o; sed rajt'e mi pov'us vi'n proklam'i pli Prelongema ol mi mem, kaj precip'e ol la respekt'ind'a Vilhelm'o, la kre'int'o de ni'a famili'o. Ĉar ni supoz'u, ke tiu heraldik'a ŝton'o est'us est'int'a romp'it'a, kred'ebl'e la kun'ul'o de la sankt'a reĝ'o tut'e simpl'e est'us re'far'ig'int'a ali'a'n, kaj pri tio neniel est'us ĉagren'iĝ'int'a.

— Ĉiu hav'as si'a'n sen'danĝer'a'n mal'prudent'aĵ'et'o'n: mi est'us rajt'a mi'a'vic'e mok'et'ant'e la pi'a'n zorg'o'n, per kiu vi konserv'as vi'a'n antikv'a'n flar'tabak'uj'o'n.

— Ha! tio est'as ali'a afer'o, respond'is Raŭl'o, far'iĝ'int'e subit'e ne'rid'em'a. Tiu tabak'uj'o est'as famili'a memor'aĵ'o, kiu'n la reĝ'o Ludovik'o XV^a iam donac'is al mi'a av'o. Dum la ekzil'o, por neni'u mon'sum'o mi'a patr'o konsent'is ĝi'n for'las'i. Por aĉet'i pan'o'n, li dis'met'is la diamant'o'j'n, kaj ili'n vend'is unu post la ali'a. Post'e, kiam nur rest'is la uj'o, ornam'it'a, kiel vi vid'as, per Watteau’a pentr'aĵ'o kaj ĉirkaŭ'at'a de or'rand'o hav'ant'a diamant'ĉel'o'j'n bedaŭr'ind'e mal'plen'a'j'n, li ĝi'n kaŝ'is zorg'e en angul'o'n de ŝrank'o, ĵur'ant'e sur la anim'o'j'n de Prelongoj glor'e mort'int'a'j por la reĝ'o kaj por Franc'uj'o, ke li pli am'us mort'i pro mal'sat'o ol si'n sen'ig'i da tiu juvel'o. Kaj vi vid'as, ke li respekt'is si'a'n parol'o'n.

— Sed kial vi ne ĝi'n re'star'ig'as?

— Tial ke la difekt'iĝ'o mem de tiu juvel'o al mi memor'ig'as la kuraĝ'o'n montr'it'a'n de mi'a patr'o dum la mal'feliĉ'ec'o. Ĝi'n tuŝ'i ŝajn'us al mi mal'respekt'o, detru'o de memor'aĵ'o, Tia'n, kia ĝi est'as, mi ĉiam vol'as ĝi'n konserv'i, por ke ĝi al mi montr'u la ver'a'n voj'o'n sekv'ot'a'n, mi'n sub'ten'u, mi'n kuraĝ'ig'u, kaj, se est'us bezon'e, mal'help'u mi'a'n mal'venk'o'n.

Post tiu'j parol'o'j ek'salt'is la kor'o de la jun'a markiz'in'o: ĉar ŝi kompren'is, ke Raŭl'o al ŝi al'port'is ne nur la nobel'ec'o'n, kiu ŝi'n fier'ig'is, sed sam'temp'e la nobl'ec'o'n, kiu feliĉ'ig'as; ĉar la nobl'ec'o est'as mult'e pli mal'oft'a ol la nobel'ec'o.

Feliĉ'e por ambaŭ ili si'n am'eg'is reciprok'e: ĉar nur tiu am'o fervor'a est'is kapabl'a toler'ig'i al ili tiu'n ted'ig'a'n viv'manier'o'n kvazaŭ monaĥ'a'n, kiu'n ili viv'ad'is en Prelongo.

Pro fidel'ec'o al la fal'int'a dinasti'o, Raŭl'o est'is dev'ig'at'a si'n de'ten'i de ĉiu okup'o, kiu ĉu de proksim'e ĉu de mal'proksim'e rilat'as kun la politik'o.

Dum la last'a'j balot'o'j por la departement'a konsil'ant'ar'o, la pli'mult'o de voĉ'don'o'j ŝajn'is al'ir'ont'a al Andre'o Linŝardo. Ali'part'e la reg'ist'ar'o de Ludovik'o-Filip'o, dezir'ant'e re'ven'ig'i al si la dis'iĝ'ant'a'j'n er'o'j'n de l’ antikv'a nobel'ar'o, sekret'e sci'ig'is Raŭl'o'n, ke, se li vol'us si'n prezent'i kiel kandidat'o'n, li'a elekt'o est'us cert'a.

Ek'kon'int'e tiu'j'n mal'laŭt'a'j'n intrig'o'j'n, Andre'o, kiu'n manĝ'eg'is la konscienc'riproĉ'o'j, si'a'vic'e rifuz'is la mandat'o'n al li prezent'it'a'n: ĉar li ne konsent'is kontraŭ'batal'i la vir'o'n ŝtel'it'a'n de li'a patr'o.

— Prezent'u do vi'n mal'tim'e, sinjor'o Linŝardo, dir'is tiam Raŭl'o, dezir'ant'e fin'ig'i tiu'n batal'et'o'n; kaj est'u cert'a, ke mi vi'n help'ad'os.

Dank’ al la protekt'o de la markiz'o, Andre'o est'is elekt'it'a per prem'eg'ant'a pli'mult'o.

Ĉar la politik'o est'is ferm'it'a, sinjor'o de Prelongo hav'is do nur unu ebl'a'n okup'ad'o'n, la meti'o'n de kamp'ar'a nobel'ul'o. Per la princ'a dot'o, kiu'n al li Suzano al'port'is, li decid'is, ke li pli'vast'ig'os si'a'n bien'o'n por re'don'i al la kastel'o de Prelongo re'bril'o'n de ĝi'a pas'int'a grand'ec'o.

Li'n fort'e instig'is en tiu'n voj'o'n la markiz'in'o, kiu fervor'e akcept'is ĉio'n, kio pov'is pli'alt'ig'i la glor'o'n kaj la fam'o'n de la nom'o de ŝi port'at'a. Ŝi eĉ pet'is de si'a edz'o, ke li aĉet'u la Foli'er'aĵ'a'n arb'ar'o'n, mal'facil'e ekspluat'ebl'a'n, sed en'hav'ant'a'n mult'a'j'n ĉiu'spec'a'j'n ĉas'best'o'j'n.

— Kiam oni nom'iĝ'as la markiz'o de Prelongo, ŝi dir'is, oni dev'as prezent'i al si'a'j invit'it'o'j ĉas'o'j'n preskaŭ reĝ'a'j'n. Raŭl'o, kiu moment'e ŝancel'iĝ'is, rid'et'is kaj fin'e ced'is: ceter'e ĉiam tia'manier'e fin'is la disput'o'j, kiam okaz'e ili inter si mal'konsent'et'is.

La viv'ad'o est'is do tut'e unu'ton'a por la jun'a markiz'in'o, sed ŝi trov'is en si'a ne'konsum'ebl'a dis'don'em'o ĉiu'moment'a'n okup'ad'o'n. Ĉiu'tag'e ŝi jung'ig'is si'a'n kaleŝ'o'n; kaj mal'san'ul'o'j, mal'jun'ul'o'j, for'las'it'o'j ŝi'n vid'is al'ven'ant'a'n al ili'a lit'o, kie'n ŝi al'port'is konsol'a'j'n parol'o'j'n kaj kurac'il'o'j'n, esper'o'n kaj mon'er'o'j'n.

Jam de du jar'o'j Prelongaj ge'sinjor'o'j est'is edz'iĝ'int'a'j, kaj ili ĉagren'iĝ'is: ĉar ili'a'n reciprok'a'n am'o'n ne kron'is la nask'o de infan'o. Sed, i'a'n vesper'o'n, la bel'a Suzano konfes'is al Raŭl'o, ke kred'ebl'e ili'a rev'o proksim'e far'iĝ'os real'aĵ'o.

Dum la long'a'j vintr'a'j vesper'kun'ven'o'j antaŭ'est'ant'a'j la nask'iĝ'o'n de la id'o tiel dezir'eg'it'a, la ge'edz'o'j konstru'is sen'fin'a'j'n projekt'o'j'n pri la ekzist'ad'o de l’ est'ont'a infan'o. Cert'e ambaŭ dezir'is knab'o'n, kiu daŭr'ig'os la Prelongan ras'o'n: sed Suzano li'n dezir'is mult'e pli obstin'e ol ŝi'a edz'o. Kiam la markiz'o incit'e dir'is, ke fil'in'o est'os sam'kor'e akcept'it'a de li, la jun'a vir'in'o ek'kri'is:

— Ho! amik'o mi'a, se ĝi est'as fil'in'o, kaj se ni est'os tiel mal'feliĉ'a'j, ke ni ne nask'os ali'a'j'n id'o'j'n, ĉu vi ne trem'et'as pri'pens'ant'e, ke unu inter la plej fam'a'j franc'a'j nom'o'j mal'aper'os el histori'a'j tabel'o'j?

— Nu, kar'a amik'in'o, se tio okaz'os, ni dev'os ĝi'n akcept'i rezignaci'e.

Kaj ĵus est'is tiu rezignaci'o iom mok'em'a, kiu koler'ig'is la kastel'mastr'in'o'n.

Fin'e post la natur'a temp'o'lim'o, la tim'o'j de Suzano efektiv'iĝ'is; kaj ŝi nask'is rav'a'n fil'in'et'o'n.

Raŭl'o hav'is ĉas'gard'ist'o'n nom'it'a'n Kamuŝo. La antaŭ'a'n jar'o'n li edz'iĝ'is kun jun'ul'in'o, Virginio Burbanto, kiu ĵus fin'is si'a'j'n akuŝ'ist'in'a'j'n stud'o'j'n. Pro am'o ŝi for'las'is klient'ar'o'n kontent'ig'e komenc'ant'a'n, kaj sen'bedaŭr'e en'tomb'iĝ'is fund'e'n de arb'ar'o'j. Oni decid'is, ke ŝi kurac'os sinjor'in'o'n de Prelongo.

Sed Virginio graved'iĝ'is dum la sam'a epok'o ol la markiz'in'o. Pro tio, ĉar la du akuŝ'o'j proksim'um'e koincid'os, oni est'is dev'ig'at'a for'las'i tiu'n projekt'o'n. Tri tag'o'j'n antaŭ Suzano, la kamuŝa vir'in'o nask'is knab'o'n, kiu viv'is nur kelk'a'j'n hor'o'j'n. Ĉar ŝi hav'is mult'e da lakt'o, la kurac'ist'o opini'is, ke ŝi est'as nutr'ist'in'o tut'e ŝat'ind'a por la infan'in'o nask'it'a de la markiz'in'o. Virginio ĝoj'e akcept'is. Ŝi las'is la gard'ist'o'dom'o'n, kiu'n ŝi loĝ'is, kaj lok'iĝ'is en kastel'o'n por zorg'i pri si'a nutr'it'in'o.

Kiam li vid'is tiu'n hom'a'n larv'o'n, kiu blek'et'is en si'a lul'il'o, la markiz'o sent'is unu'e mir'o'n miks'it'a'n kun ia ĉagren'et'o. Sen'konsci'e li ŝi'n riproĉ'is, ke ŝi ne real'ig'as la ne'konfes'it'a'n rev'o'n, kiu'n, malgraŭ li'a ŝajn'a sed mal'sincer'a ne'dezir'em'o, li am'e kares'is fund'e de si'a kor'o.

Pri la markiz'in'o, kiu tuj diven'is la intim'a'j'n sent'o'j'n de si'a edz'o, ŝi est'is ĉagren'eg'a. Ŝi demand'is si'n, kaj ne sen mal'trankvil'ec'o, ĉu la am'o, kiu'n Raŭl'o sent'is al ŝi, ne sufer'os pro tia el'rev'iĝ'o, kaj ne pli'mal'grand'iĝ'os. Sed ŝi'a tim'o rapid'e vapor'iĝ'is: de la unu'a balbut'o, la ge'patr'o'j est'is tuj kapt'it'a'j de la venk'ant'a bel'et'ec'o de tiu infan'in'o, kiu rid'et'is al la viv'o kun la ne'konsci'a ĉarm'o de nov'nask'it'o'j.

— Ĉar bedaŭr'ind'e, dir'is iam Suzano, al tiu knab'in'et'o est'os mal'permes'at'a la port'o de ni'a nom'o, ni ŝi'n edz'in'ig'os kun alt'ras'a vir'o, kun unu el vi'a'j sam'nobel'ul'o'j, kiu daŭr'ig'os la tradici'o'n de vi'a'j pra'patr'o'j kaj sam'temp'e tiu'n de si'a'j.

— Mi tut'e konsent'as kun vi, respond'is la jun'a patr'o: sed mi pen'ad'os precip'e, ke ŝi edz'in'iĝ'u kun edz'o, kiu ŝi'n feliĉ'ig'os.

Dum Prelongaj ge'sinjor'o'j esprim'is tiu'n dezir'o'n ebl'e iom antaŭ'temp'a'n, la knab'in'et'o kresk'is, kaj iom post iom ali'form'iĝ'is. Pro tio, kiam ŝi'a'j membr'o'j pli'long'iĝ'is, kiam ŝi'a inteligent'ec'o pli'vast'iĝ'is, far'iĝ'is ne'sent'it'a ŝanĝ'o en la kor'o de ge'patr'o'j. Post kelk'a'j monat'o'j, neni'a kompar'o est'is ebl'a inter la iam'a embri'o, kies akr'a'j kri'ad'o'j ŝir'is la orel'o'n, pro kiu neni'o ekzist'is en la mond'o krom la mam'o de ŝi'a nutr'ist'in'o, kaj la nun'a infan'in'o. La knab'in'et'o ili'n ambaŭ re'kon'is kaj el'ig'is ĝoj'a'j'n kri'et'o'j'n, prezent'ant'e si'a'j'n mal'fort'a'j'n brak'o'j'n. La markiz'o sent'is, ke ŝi ĉirkaŭ'pren'as li'a'n kor'o'n per ne'vid'ebl'a'j lig'il'o'j, el kiu'j ceter'e li neniel pen'is si'n liber'ig'i. Ĉiu'tag'e li al ŝi al'port'is kelk'a'n nov'a'n lud'il'o'n, interes'iĝ'is al ŝi'a'j plej et'a'j balbut'o'j; kaj kiam ŝi okaz'e tern'is, tuj li montr'is rid'ind'a'n terur'o'n, kiu rid'et'ig'is la doktor'o'n ĉiu'moment'e al'vok'it'a'n pro konsil'iĝ'o.

Pri la markiz'in'o, antaŭ la infan'in'et'o blank'a kaj roz'a, ŝi fal'is en ver'a'j'n rav'o'j'n: kaj ŝi sincer'e si'n demand'is ĉu est'as ebl'e, ke trov'iĝ'as en la mond'o knab'in'et'o pli ĉarm'a kaj pli inteligent'a, laŭ si'a aĝ'o. Kaj ŝi est'is preskaŭ prav'a: ĉar ĉiu'j, al kiu'j est'is permes'it'a la honor'o vizit'ad'i fraŭl'in'o'n de Prelongo, sen'kaŝ'e konsent'is, ke kun si'a'j brun'or'a'j bukl'o'j, si'a'j grand'a'j blu'verd'a'j okul'o'j kaj si'a'j ruĝ'a'j lip'o'j, la mal'grand'a Matildo prezent'is rimark'ind'a'n kaj original'a'n vizaĝ'o'n.

Raŭl'o pet'is de mal'nov'a amik'o de si'a patr'o, la graf'o de Gimbalo, ke tiu ĉi bon'vol'u est'i la bapt'o'patr'o de li'a fil'in'o. La graf'o respond'is sen'prokrast'e, ke tia honor'o ne rifuz'iĝ'as, sed ke li pov'os kontent'ig'i tiu'n dezir'o'n nur en la ven'ont'a jar'o.

La sinjor'o de Gimbalo est'is guberni'estr'o de Guadelupo. Dev'ig'at'a rest'i en si'a ofic'o, li atend'is por re'ven'i Franc'uj'o'n ke est'us fin'it'a li'a komand'a temp'o. Pro tio, la infan'in'o est'is provizor'e nur ond'o'um'it'a: kaj oni atend'is sen'pacienc'e la tag'o'n elekt'it'a'n por la ceremoni'o.

Tiam ĉio mov'iĝ'is en la land'o. La preĝ'ej'o est'is re'pentr'it'a de supr'e mal'supr'e'n: nov'a'j vitr'aĵ'o'j anstataŭ'is la mal'nov'a'j'n, mal'pur'ig'it'a'j'n de la polv'o: la antikv'a sonor'il'ej'o kvadrat'a kaj masiv'a, datum'ant'a de la dek'unu'a jar'cent'o est'is tut'e mir'ig'it'a, ĉar oni loĝ'ig'is en ĝi'n nov'a'j'n sonor'il'o'j'n, kiu'j vibr'ig'is atmosfer'o'n per gaj'a sonor'il'ar'o. Dum mult'a'j monat'o'j, labor'ist'o'j klopod'is, ordon'it'a'j de Raŭl'o. La kastel'o est'is re'ord'ig'it'a, kaj la mebl'ar'o tut'e ŝanĝ'it'a: ĉar la jun'a markiz'in'o plend'is, ke ŝi'a'j okul'o'j est'as sen'ĉes'e ofend'it'a'j de tiu'j Imperi'o'stil'a'j mebl'o'j, tiel pez'a'j, tiel mal'bel'a'j, per kiu'j la mal'jun'a Linŝardo iam plen'ig'is la ĉambr'ar'o'j'n; kaj ŝi esprim'is la dezir'o'n, ke ili est'u anstataŭ'it'a'j de mebl'ar'o pli nun'stil'a. Ĝis du'dek mejl'o'j rond'e, invit'o'j est'is send'it'a'j. La tut'a nobel'ar'o ĉirkaŭ'ant'a, dezir'ant'e, ke la markiz'o ricev'u pruv'o'n de ĝi'a amik'ec'o, rapid'e kon'ig'is si'a'n akcept'o'n. Pro tio ĉiu'tag'e riĉ'a'j kaleŝ'o'j vetur'ig'is la mult'a'j'n amik'o'j'n de Raŭl'o: kvankam la kastel'o est'as vast'a, tamen la markiz'o tim'is, ke ĝi ne pov'os ili'n ĉiu'j'n akcept'i.

Fin'e al'ven'is la tag'o dezir'it'a. La sun'o, kiu bon'vol'is part'o'pren'i la fest'o'n, lev'iĝ'is en ĉiel'o sen'nub'a. Ĉar ĝi promes'is bel'a'n tag'o'n, la tut'a an'ar'o rapid'is al la voj'o, kiu el kastel'o konduk'as al la preĝ'ej'o. Ĉiu'j dom'o'j de la vilaĝ'o montr'iĝ'is girland'o'plen'a'j. La orel'o'j'n surd'ig'is la paf'o'j eksplod'ig'it'a'j de land'an'o'j, sign'e de ĝoj'eg'o. Kaj kiam komenc'is la si'n'sekv'ad'o de vetur'il'o'j, kiam, post la kaleŝ'o'j de invit'it'o'j aper'is la grand'fest'a ĉar'o de Prelongoj, tren'at'a de kvar ĉeval'o'j, (ĉar'o, kiu'n la mort'int'a markiz'o feliĉ'e re'trov'is sen'difekt'a ĉe vetur'il'a komerc'ist'o en ale'eg'o de Champs Elysées) tiam ripet'it'a'j aplaŭd'o'j kaj viv'u’oj salut'is la mal'grand'a'n Matildon, kiu tut'e mal'aper'is sub amas'o da punt'o'j kaj da ruband'o'j. Kaj la entuziasm'o est'is tiel frenez'a, la atent'o tiel koncentr'iĝ'ant'a al tiu sol'a punkt'o, ke oni eĉ ne rimark'is la kaleŝ'o'n de li'a episkop'a Moŝt'o, sinjor'o de Birmundo, Jerusalema episkop'o, special'e ven'int'a por tiu pi'a ceremoni'o.

Dum la vesper'o, du'cent'manĝ'il'ar'a vesper'manĝ'o kun'ig'is ĉiu'j'n invit'it'o'j'n en la vast'a manĝ'o'ĉambr'o de la kastel'o. La park'o, lum'ig'it'a al giorno de kolor'a'j lum'pot'et'o'j kaj de veneciaj lantern'o'j, est'is liver'it'a al la an'ar'o, kiu ĝis la maten'o ĝoj'eg'e lac'eg'iĝ'is per plej sen'ripoz'a'j danc'o'j; dum ne'vid'ebl'a'j orkestr'o'j, kaŝ'it'a'j intern'e de kresk'aĵ'ar'o'j, pen'is ord'ig'i la paŝ'o'j'n de kvadril'o'j. La ne'natur'a ruin'aĵ'o, konstru'it'a fund'e de la ĝarden'o, ali'form'ig'it'a en bufed'o'n, en'hav'is barel'o'j'n plen'a'j'n da pom'vin'o: kvar kel'ist'o'j pen'is sed mal'facil'e sen'soif'ig'i la soif'ant'a'j'n danc'ant'o'j'n. Fin'e, kiam post la last'a lum'pot'et'o esting'it'a, post la last'a gut'o da pom'vin'o trink'it'a, la sun'o lev'iĝ'ant'e dev'ig'is la Prelonganojn re'ven'i hejm'e'n, ĉiu'j tut'kor'e inter'konsent'is, ke neniam oni vid'is en la kastel'o fest'o'n tiel bon'e sukces'int'a'n.

Sed, en tiu ĝeneral'a ĝoj'ec'o, est'is vir'in'o, kiu'n tiu'j entuziasm'a'j el'montr'o'j pal'ig'is pro ĵaluz'ec'o: ŝi est'is Helen'o.

— Mal'nobl'a'j kamp'ar'an'o'j, ŝi balbut'is koler'e: kiam mi pens'as ke, pro la bapt'o de mi'a'j fil'o'j, neni'u pens'is prezent'i al mi i'a'n pruv'o'n de simpati'o.

Moment'e la sci'vol'o venk'is: kiel ali'a'j, sinjor'in'o Linŝardo al'ir'is en la park'o'n. Tra la fenestr'o'j larĝ'e mal'ferm'it'a'j, ŝi ek'vid'is la bel'eg'a'n du'cent'manĝ'il'ar'a'n tabl'o'n, bril'ant'a'n per trink'vitr'aĵ'o'j kaj arĝent'il'o'j sub la hel'ec'o de lustr'o'j.

Tiam la indign'o ŝi'n sufok'is: ŝi re'ven'is hejm'e'n, kie ŝi trov'iĝ'is sol'a: ĉar Andre'o profit'is tiu'n okaz'o'n, kaj konduk'is si'a'j'n du fil'o'j'n al la kastel'o, por ke ili salt'eg'u sur la herb'ej'o'j, en la lum'o de mult'kolor'a'j lantern'o'j.

— Jes, murmur'is mal'laŭt'e la ambici'em'a Kors'in'o, mi'a'j infan'o'j est'as knab'o'j, id'o'j far'iĝ'ont'a'j vir'o'j, dum tiu muŝ'in'et'o est'as nur knab'in'o ... knab'in'o, ŝi ripet'is mal'atent'e. Subit'e pens'o trans'ir'is ŝi'a'n cerb'o'n kiel fajr'er'o.

— Ho! kia ide'o! ŝi ek'kri'is. Cert'e hodiaŭ la afer'o ŝajn'us tut'e mal'ver'ŝajn'a; sed kiu sci'as? Per lert'ec'o kaj persist'ec'o oni pov'as traf'i ĉiu'j'n cel'o'j'n.

Dum mult'a'j hor'o'j, Helen'o rest'is en sam'a lok'o, sen'mov'a, pli'preciz'ig'ant'a si'a'n ide'o'n.

Kiam Andre'o re'ven'is, li trov'is si'a'n edz'in'o'n sid'ant'a'n sur seĝ'o, okul'mal'ferm'e rev'ant'a'n.

— Kio'n do vi far'as, tut'e sol'a en la sen'lum'aĵ'o? li dir'is. Kial vi ne en'lit'iĝ'is? Ŝi ek'salt'is, kiel iu subit'e vek'it'a.

— Ha! est'as vi! ŝi respond'is. Ĉu est'is bel'a tiu fest'o?

— Bel'eg'a.

— Ĉu la knab'o'j mult'e amuz'iĝ'is?

— Kiel petol'ul'o'j.

— Nu, tre bon'e. Iam ebl'e la kastel'o de Prelongo re'vid'os simil'a'n kun'ven'o'n: sed tiam est'os ni'a'j fil'o'j, kiu'j ĝi'n prezid'os.

Andre'o rigard'is si'a'n edz'in'o'n kun mal'trankvil'a mir'o, si'n demand'ant'e ĉu, post li'a el'ir'o, subit'a sent'erar'o ne mal'ord'ig'is ŝi'a'n spirit'o'n.

Ĉapitr'o Tri'a

Dum'e, post la tag'o'j post'ven'is ali'a'j tag'o'j. Por far'i semajn'o'j'n, monat'o'j'n kaj jar'o'j'n: kaj la infan'o'j kresk'ad'is.

Ludovik'o Linŝardo, la famili'a unu'a'nask'it'o, far'iĝ'is bel'a fraŭl'o, la plej bel'a cert'e en la tut'a land'o. Vizaĝ'e viv'a portret'o de si'a patr'o, li pli ankoraŭ li'n simil'is sent'em'e kaj karakter'e. Pro tio li'n Andre'o prefer'is, ĉar li vid'is si'n re'viv'ant'a en si'a unu'a fil'o, kaj sent'is, ke li sol'a est'is ind'a daŭr'ig'i la Linŝardan ras'o'n.

Post li'a nask'iĝ'o, vid'ant'e tiu'n bel'a'n knab'o'n, kiu pez'is dek funt'o'j'n kaj kiu kri'ad'is kiel diabl'o, Helen'o, kapt'it'e de admir'o, li'n frenez'e ek'am'eg'is; ĉar ŝi'n instig'is al tiu sent'o la mult'a'j kaj entuziasm'a'j el'montr'o'j de ĉiu'j person'o'j ĉe'est'ant'a'j ĉe ŝi'a akuŝ'o.

Sed kiam la infan'a'j trajt'o'j, unu'e mal'preciz'a'j, el'fiks'iĝ'is kaj pli kaj pli simil'is tiu'j'n de Andre'o, kiam li'a'j em'o'j, li'a'j kapabl'ec'o'j kaj eĉ li'a voĉ'sonor'ad'o al ŝi memor'ig'is la vir'o'n kun kiu ŝi edz'in'iĝ'is, ŝi'a am'eg'o unu'e varm'et'iĝ'is, kaj iom post iom preskaŭ mal'aper'is, anstataŭ'it'a de tiu am'et'o iom komun'a, kiu'n patr'in'o ĉiam sent'as al infan'o, kiu'n ŝi graved'iĝ'is, nask'is kaj mam'nutr'is. Li ne est'is ŝi'a sang'o, sed nur fremd'ul'o, nur la infan'o de ŝi'a edz'o, kiu'n ŝi est'is nask'int'a.

Kia diferenc'o por Viktor'o, ŝi'a du'a fil'o! La nask'iĝ'o de ĉi tiu mult'e ŝi'n sufer'ig'is. Li est'is infan'et'o mal'fortik'a, mal'gras'a, mal'san'ad'a, por li'n viv'ig'i, por li'n pli'kresk'ig'i, Helen'o dev'is ĉerp'i en si'a'n patr'in'a'n kor'o'n trezor'o'j'n de si'n'don'ad'o. Tag'e kaj nokt'e, mal'dorm'ant'e apud li'a lul'il'o, maten'e li'n tir'eg'ant'e el la mort'o, sed vesper'e tim'ant'e, ke li pere'os, mult'foj'e ŝi li'n ten'is sen'mov'a'n en si'a'j brak'o'j. La kurac'ist'o, sku'ant'e la kap'o'n kaj dir'ant'e parol'o'j'n nur ne'preciz'a'j'n, opini'is, ke kred'ebl'e li sav'os ŝi'a'n id'o'n sed ke ŝi tre mal'facil'e li'n pov'os konserv'i. Ali'a'n tag'o'n, li cert'ig'is, ke la situaci'o ne est'as mal'esper'ig'a, sed tamen ke nur mirakl'o pov'os li'n sav'i. La mal'feliĉ'a Helen'o dev'is si'n kontent'ig'i per tiu'j du'senc'a'j fraz'o'j, kiu'j, kvankam re'kuraĝ'ig'a'j, ne for'pel'is la tim'o'n, kvankam ne esper'ig'a'j, tamen mal'help'is, ke ŝi mal'esper'u.

Dum dek'ok monat'o'j, la viv'ad'o de l’ infan'o flu'is tra sen'ĉes'a'j mal'kviet'aĵ'o'j: pro tio, la am'o, kiu'n li'a patr'in'o al li ofer'is, alt'iĝ'is ĝis la frenez'ec'o. Ŝi li'n gratul'is, ĉar li bon'vol'is viv'i; ŝi est'is dank'em'a, ĉar li permes'is, ke ne est'u sen'util'a'j ŝi'a'j kor'tuŝ'ec'o'j kaj mal'trankvil'ec'o'j.

Sed kiam Viktor'o kresk'is, kiam la star'ig'o de li'a bon'fart'o unu'e provizor'a far'iĝ'is tut'e definitiv'a, kiam unu'vort'e la tim'o'j de Helen'o mal'aper'is, tiam ali'a kaŭz'o daŭr'ig'is la ag'o'n komenc'it'a'n de la mal'san'o.

Mal'e de li'a frat'o Ludovik'o, la du'a'nask'it'o, kvankam fortik'a en si'a intim'a konstituci'o, tamen rest'is mal'grand'a, mal'dik'a, mal'moder'e nerv'incit'ebl'a.

Helen'o re'trov'is en li si'a'n propr'a'n sang'o'n, la sang'o'n de Bold'in'o'j.

Kiam ŝi li'n atent'e rigard'is, ŝi si'n kred'is re'turn'e'n'ir'int'a'n al epok'o dek'tri'jar'e pli antaŭ'temp'a: al ŝi ŝajn'is, ke trov'iĝ'as antaŭ ŝi'a'j okul'o'j ŝi'a onkl'o Pietro. Ŝi re'kon'is tiu'n sam'a'n dub'e'oliv'a'n vizaĝ'kolor'o'n, tiu'j'n flam'a'j'n okul'o'j'n, tiu'n rigard'o'n bor'ant'a'n, fos'ant'a'n, simil'a'n al pik'il'o, kiu tra'pik'us la karn'o'n. Sen'moder'e pasi'a, Viktor'o koler'is kontraŭ la bar'o, kaj ne akcept'is, ke vol'ad'o ali'a ol la li'a ordon'u en la lok'o, en kiu li trov'iĝ'is. Li'a'j koler'eg'o'j de knab'et'o tro mal'sever'e eduk'it'a tuj vest'is sovaĝ'ec'a'n kaj kruel'eg'ec'a'n karakter'o'n, kiu'j li'n tim'ig'is de ĉiu'j najbar'a'j infan'o'j. Li plezur'e sufer'ig'is la best'o'j'n: kaj li'a plej grand'a feliĉ'o est'is turment'i si'a'j'n kun'ul'o'j'n per kruel'a'j petol'aĵ'o'j.

I'a'n tag'o'n, li al'lig'is al arb'o unu el si'a'j kuz'in'et'o'j nom'it'a'n Josefino Brantino, kaj ŝi'n las'is en tiu lok'o malgraŭ ŝi'a'j kri'ad'o'j kaj ŝi'a'j larm'o'j. Kiam ŝi'a'j ge'patr'o'j mal'trankvil'a'j ĉar ili ne vid'is ŝi'n re'ven'int'a'n, ŝi'n pet'is al ĉiu'j eĥ'o'j, Viktor'o direkt'is mem la serĉ'ad'o'j'n, don'is al la patr'o Brantino mal'ver'a'j'n sci'ig'o'j'n, kaj li'n instig'is al direkt'o diametr'e kontraŭ'a: post'e rapid'eg'e ek'kur'ant'e, li real'ir'as la knab'in'et'o'n turment'it'a'n de tiu mal'sprit'a fantazi'o, ŝi'n mal'lig'as, ŝi'n re'konduk'as al la farm'o'dom'o kaj al ŝi mal'permes'as la rakont'o'n de l’ histori'o, ŝi'n minac'ant'e de frap'ar'o, se ŝi li'n mal'obe'os. La mal'feliĉ'a infan'in'o, terur'it'a, tim'ant'a kiel fajr'o'n la minac'o'n de ŝi'a persekut'ant'o, sen respond'e sufer'is la sur'vang'o'j'n de si'a'j ge'patr'o'j, konvink'it'a'j, ke ili'a fil'in'o ili'n mok'is, si'n serĉ'ig'int'e dum la tut'a tag'o.

Ali'a'n tag'o'n, al'ven'is en vilaĝ'o'n trup'o de ĵongl'ist'o'j. Kompren'ebl'e la ge'knab'ar'o entuziasm'iĝ'is antaŭ la fals'ec'o de ĉar'a'j ornam'o'j, de mal'ver'a'j perl'o'j, de mal'delikat'a'j punt'o'j, de kurten'o'j ruĝ'a'j kaj mal'pur'ig'it'a'j, kiu'j est'is por la ge'knab'o'j mir'eg'ant'a'j la plej alt'a montr'o de l’ elegant'ec'o. Andre'o kaj Helen'o, kiu'j'n en Prelongo ne lac'ig'is la distr'aĵ'o'j, konduk'is si'a'j'n infan'o'j'n en la bud'o'n de tiu'j teatr'ist'o'j.

En ĝi oni lud'is spec'o'n de mir'teatr'aĵ'o, en kiu vid'iĝ'is mal'grand'a reĝ'o. Dum Ludovik'o tre'eg'e amuz'iĝ'is, kred'ant'e real'e, ke la histori'o est'as ver'a, Viktor'o rest'is mal'kontent'a, kaj de temp'o al temp'o ĵet'is al la aktor'et'o, kiu lud'is la rol'o'n de monarĥ'o ĵaluz'a'j'n rigard'o'j'n. Cert'e, se oni al li est'us propon'int'a inter'ŝanĝ'i li'a'n situaci'o'n kontraŭ tiu de la vag'ant'a ĵongl'ist'o, li est'us entuziasm'e tio'n akcept'int'a.

El'ir'int'e, Andre'o demand'is si'a'j'n fil'o'j'n: — Nu, knab'o'j, ĉu vi mult'e amuz'iĝ'is?

— Ho! jes, pa'ĉj'o, respond'is Ludovik'o, rid'et'ant'e ankoraŭ pro la memor'o de afer'o'j vid'it'a'j.

— Kaj vi, Viktor'o?

— Ne.

— Kial?

— Mi vol'as est'i reĝ'o: kaj tiel long'e kiam mi ne est'os tia, mi mi'n sent'os mal'feliĉ'a.

Kaj li ek'plor'eg'is.

— Ho! kar'ul'o mi'a, sek'ig'u vi'a'j'n larm'o'j'n; vi est'os reĝ'o iam, ek'kri'is sinjor'in'o Linŝardo, li'n pren'ant'e en si'a'j brak'o'j por li'n konsol'i.

— Helen'o, dir'is Andre'o kun mal'koler'a riproĉ'o, kial vi don'as al tiu infan'o tia'j'n ide'o'j'n? Vi sukces'os nur pli mal'dolĉ'ig'i por li, en est'ont'ec'o, la mal'super'ec'o'n de li'a situaci'o.

— Kiu sci'as? murmur'is la jun'a vir'in'o; kelk'a'foj'e oni vid'as afer'o'j'n tiel strang'a'j'n, kiu'j real'iĝ'as.

— Nu, respond'is Andre'o per ton'o tiu'foj'e sever'a, vi preter'ir'as la permes'it'a'j'n lim'o'j'n. Mi al vi mal'permes'as, aŭskult'u mi'n, la ripet'ad'o'n de tia absurd'aĵ'o antaŭ ni'a'j fil'o'j.

Helen'o silent'is. La re'ven'o est'is mal'gaj'a: sufer'is Andre'o. Li'n mal'trankvil'ig'is la karakter'o de li'a du'a fil'o.

Se li'a edz'in'o ne re'kon'is si'a'n sang'o'n en si'a unu'a'nask'it'o, li si'a'vic'e ne re'kon'is la si'a'n en la du'a. Al la spirit'o rekt'em'a kaj konscienc'em'a de la farm'o'mastr'o, la natur'ec'o mal'humil'a kaj kruel'a de Viktor'o ŝajn'is spec'o de monstr'ec'o, kiu'n la famili'a eduk'ad'o est'as mal'potenc'a korekt'i. Nur la energi'a disciplin'o de la kolegi'o est'as kapabl'a dres'i tiu'n komand'em'a'n kaj koler'em'a'n karakter'o'n.

Sed se oni escept'us Ludovik'o'n el tiu sever'a rimed'o, Linŝardo tim'is, ke rajt'a ĵaluz'ec'o ek'romp'os la